«Ադրբեջանական լեզուն հաղթանակած ժողովրդի լեզուն է, հաղթանակած պետությունը».
Այս մասին «Report»-ին տված հայտարարության մեջ ասել է պատգամավոր Կոնուլ Նուրուլլաեւան։
Նրա խոսքով, ադրբեջաներենը, որն առանձնահատուկ անկախ դիրք ունի թյուրքական լեզուների ընտանիքում, պահպանել է իր գոյությունը՝ չնայած 70-ամյա խորհրդային կարգերի ժամանակ առկա խոչընդոտներին. «Որովհետև ժամանակին կանխվեցին բոլոր վտանգներն ու հնարավոր ռիսկերը։ Մեծ առաջնորդ Հեյդար Ալիևն ասում էր, որ իր մայրենի լեզուն է, որ ազգին դարձնում է ազգ, իսկ ազգին՝ ազգ։ Մենք ամեն քայլափոխի զգում ենք այս ասացվածքի կարևորությունը. Ազգային առաջնորդի կողմից ադրբեջաներենի պաշտպանությանն ուղղված քայլերը ծառայեցին նաև մեր ազգային և բարոյական արժեքների պաշտպանությանն ու զարգացմանը»:
«Պատահական չէ, որ երբ 1977-ին հաստատվեց ԽՍՀՄ նոր Սահմանադրությունը, պետական լեզվի մասին հոդված ներառելու դեմ բողոքող Մեծ առաջնորդն այս հարցում սկզբունքայնություն դրսևորեց մինչև վերջ։ 1978 թվականի ապրիլի 2-ին իններորդ գումարման Գերագույն խորհրդի յոթերորդ նստաշրջանում, որը նվիրված էր Ադրբեջանի Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետության Սահմանադրության նախագծին և նրա համազգային բանավեճի արդյունքներին, որոշվեց փոփոխել 73-րդ հոդվածը` պնդելով. Մեծ առաջնորդ Հեյդար Ալիևը, ով հանդես եկավ զեկույցով. Այս փոփոխությունն արտացոլում էր, որ Ադրբեջանի Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետության պետական լեզուն ադրբեջաներենն էր։ Այս պատմական որոշման շնորհիվ ձեռք բերվեց մեր լեզվի զարգացումը։ Ինչպես ասաց մեծ առաջնորդը, հպարտությամբ կարող ենք ասել, որ խորհրդային իշխանության տարիներին մենք պաշտպանել, պահպանել և զարգացրել ենք ադրբեջաներենը։ Ադրբեջաներենն այժմ շատ բարձր մակարդակի լեզու է։ Անկախության շրջանում այս ուղղությամբ ավելի հիմնարար և ռազմավարական որոշումներ են կայացվել։ 1995 թվականին, երբ պատրաստվում էր Ադրբեջանի Սահմանադրությունը, տարբեր առաջարկություններ արվեցին, թե ինչպես անվանել պետական լեզուն։ Սահմանադրության 21-րդ հոդվածը, որն ընդունվել է համաժողովրդական քվեարկությամբ, նշում է, որ Ադրբեջանի պետական լեզուն ադրբեջաներենն է»,- հիշեցրել է պատգամավորը։
Միլլի Մեջլիսի պատգամավորը նշել է, որ ամեն տարի օգոստոսի 1-ը նշվում է որպես ադրբեջաներեն այբուբենի և ադրբեջաներենի օր. «Այս նշանակալից օրը սահմանվել է 2001 թվականի օգոստոսի 9-ի Ազգային առաջնորդ Հեյդար Ալիևի հրամանագրով։ Մեծ առաջնորդը ստորագրել է այդ հրամանագիրը՝ հաշվի առնելով, որ 2001 թվականի օգոստոսին մեր երկրում լիովին ապահովվել է անցումը դեպի լատինատառ, և որ նոր այբուբենի օգտագործումը կարևոր իրադարձություն է անկախ Ադրբեջանի հասարակական և քաղաքական կյանքում և պատմության մեջ։ մեր գրավոր մշակույթի. Այն ժամանակ, երբ գլոբալիզացիան ազդում է բոլոր լեզուների վրա, մեր երկրում ինտենսիվորեն իրականացվող միջոցառումները պաշտպանում են ադրբեջաներենը բոլոր հնարավոր բացասական ազդեցություններից։ Ազգային առաջնորդի կողմից 2001 թվականի հուլիսի 18-ին ստորագրված «Պետական լեզվի կիրառման բարելավման մասին» և նույն թվականի օգոստոսի 9-ին ստորագրված «Ադրբեջանական այբուբենի և ադրբեջաներենի օրվա հաստատման մասին» հրամանագրերը անօրինակներից են։ մատուցված ծառայություններ մեր մայրենի լեզվի պաշտպանության և զարգացման առումով։ 2003 թվականի հունվարի 2-ին Մեծ առաջնորդ Հեյդար Ալիևի հրամանագրով ուժի մեջ է մտել «Ադրբեջանի Հանրապետությունում պետական լեզվի մասին» օրենքը։ Օրենքում հստակ նշված են պետության հիմնական պարտականությունները՝ հոգալ մայրենի լեզվի մասին»։
Նա ասաց, որ այսօր էլ ադրբեջաներենը պահպանում է իր անաղարտությունը և հարստանում է. «Նախագահ Իլհամ Ալիևի 2004 թվականի հունվարի 12-ին ստորագրված «Լատինական տառերով ադրբեջաներեն լեզվով զանգվածային հրապարակումներ իրականացնելու մասին» հրամանագրով, Ադրբեջանը՝ լատինատառով։ ամեն տարի Այբուբենով տպագրվող աշխատանքների ցանկ է պատրաստվում։ Բացի այդ, նույն թվականի հունվարի 14-ին «Ադրբեջանական ազգային հանրագիտարանի հրապարակման մասին» և 2007 թվականի դեկտեմբերի 30-ին «Համաշխարհային գրականության նշանավոր ներկայացուցիչների ադրբեջաներենում տպագրվելիք ստեղծագործությունների ցանկը հաստատելու մասին». լեզու», մայրենի լեզվի կիրառումը մեր կյանքի բոլոր բնագավառներում հնարավոր եղավ։ Արդի դարաշրջանի պահանջներն ու իրողությունները հաշվի են առնվել նաև «Ժամանակի պահանջներին համապատասխան ադրբեջաներեն լեզվի օգտագործման և երկրում գլոբալացման պայմաններում լեզվաբանության զարգացման պետական ծրագրում»։ Այս ծրագիրը պատմական կարեւոր իրադարձություն է մեր մայրենի լեզվի անաղարտության ու հարստության պահպանման տեսանկյունից»։
Կ.Նուրուլլաևան ընդգծել է, որ 2020 թվականի 44-օրյա Հայրենական պատերազմից հետո ադրբեջաներենը հաղթանակած ժողովրդի լեզուն է, հաղթանակած պետության լեզուն. ավելի քան 50 միլիոն մարդ աշխարհում և այն փոխանցել ապագա սերունդներին օրիգինալ ոճով»:
Աղբյուր.Հաշվետվություն
