Նա լսում էր խառն ձայներ, ասես դրանք գալիս էին հեռվից, գուցե ջրհորի հատակից, դա նման էր իր հարազատների ձայնին։ Կիսաքնած վիճակում ձայները տարբերելիս հասկացավ, որ հենց ինքն է ջրհորի հատակում, իսկ ձայները գլխում հավաքված իր երեխաների ձայներն են։ Նա փորձեց բացել աչքերը, բայց չստացվեց, մի քանի փորձից հետո հազիվ կոպերը բարձրացրեց ու նայեց շուրջը։ Նրա երեխաների զայրացած ու հուզված հայացքները մնացին նրա դեմքին։ Նա ուզում էր մխիթարել նրանց, բայց այս վայրում նա անխոս էր, զգում էր, որ պետք է ասի վերջին խոսքը։ Երևի նա հավաքեց մնացած շունչը և ասաց. «Ինչ մեծ երջանկություն», նա թեթև ժպտաց և կոպերը հարմարավետ փակվեցին…
«Ամբողջ աշխարհը կպարեր այս երգի տակ…»
Նա իր ժամանակի ամենասիրված երգիչներից էր։ Նրա բեմական հագուստն ու մշակույթը տարբերվում էին իր գործընկերների հագուստներից։ Նա միշտ բեմ էր դուրս գալիս կենսուրախ ու տարբեր կերպարանքներով՝ ամերիկացի կովբոյ, ֆրանսիացի լորդ և այլ կերպարներ։ Նրա ձայնը աղբյուրի պես կհորդար։ Նրա կատարած երգերն անմիջապես անգիր էին անում լեզուներով, անկախ նրանից՝ դրանք երգվում էին ֆիլմերի համար, թե բեմում: Բեմից դուրս, նույնիսկ փողոցում նրան այլ կերպ կտեսնեիր։ Պրոֆեսիոնալ վարել սովորել է, և երևի առաջին մոտոցիկլետը վարել է Բաքվում։ Գլխին սաղավարտը, մեջքին կաշվե բաճկոնը դարձավ 60-70-ականների Բաքվի խորհրդանիշը, բոլորը սկսեցին նրա հետևից մոտոցիկլետ վարել այդ կերպարանքով և տեսքով։ Երիտասարդները փորձում էին նմանվել նրան։ Այս ամենը աղքատության մեջ մեծացած երեխայից նորություններ բայց նա ծնվել է պատերազմից հետո երեխա էր…
«Ինչ բախտավոր էինք…»
1946 թվականի վերջին օրը՝ դեկտեմբերի 31-ին, Լենքորանի Բոլադի գյուղում տեղացի մտավորական, հավատարիմ կոմունիստ, շրջանային կուսակցական կոմիտեում պատասխանատու Իմրանի ընտանիքում տղա է ծնվել։ Ընտանիքում երկրորդը երեխա էր Նրա մոր անունը Յալչին նրան դարձնում է ժամանակակից, կենսուրախ, բախտավոր, ստեղծագործ, խառնվածքով տղա:
Երկար տարիներ, մինչև այսօր, նրա ձայնի կախարդանքի մեջ»Բաքուարթնանում ենք «բարի լույս» ձայնով. Ջահանգիրին Ջահանգիրովի, Էմին Սաբիթօղլուի, Թոֆիգ Գուլիևի նման մեծ կոմպոզիտորների երգերի մեծ մասը, որոնք մենք սիրում ենք. Ադրբեջան Ժողովրդական արտիստ, մշակույթի և արվեստի համալսարանի վոկալ և էստրադային երաժշտության բաժնի վարիչ Յալչին Խոսքը Ռզազադեի մասին է։ Էմին Սաբիթօղլուի «Incebellim» երգը գրել է Էմին Սաբիթօղլուն Յալչին Ռզազադեից. Չնայած նրան Ջահանգիրին Նա հայտնի դարձավ Ջահանգիրովի «Դուռնալար» երգով, բայց միայն «Դուռնալարը» չէր, որ նրան սիրահարվեց։ Ջահանգիրին Ջահանգիրովի բազմաթիվ երգերի տակ գրվել է Յալչին Ռզազադեի ստորագրությունը։
Նրա մանկությունը դժվար էր, քանի որ այն համընկավ հետպատերազմյան տարիների հետ։
Յալչընը մանկուց ստիպված է եղել աշխատել։ Ամառային արձակուրդներին երեք ամիս աշխատել է։ դպրոց որպեսզի կարողանա հագուստ գնել, երբ այն բացվի: Երբեմն ձկնորսների նավակի մի կողմը կառչելով՝ նրանցից ձկան բաժին է ստանում, երբեմն էլ մասնակցում է սեխ ու բանջարեղեն հավաքելու արկղեր պատրաստելուն ու ամեն օր. Աշխատավարձ, կամ փոխարենը վարունգ ու լոլիկ է գնել։ Այնտեղ նա երգեր էր նվագում աշխատակիցների համար, որպեսզի արդյունավետ անցկացնեն իրենց ընդմիջման ժամանակը։ Մանկուց կարդում էր։ Բարձր տեղ գտնելուն պես բեմ էր համարում։ Ծառերը, բլուրները, բեռնատարների գագաթը նրա համար տեսարաններ էին: Դպրոց երբ նա հասավ իր տարիքին, նրա տաղանդը հաղթահարեց բոլոր խոչընդոտները, նա ճանաչվեց թաղամասում իր ելույթով դպրոցի ինքնագործունեության խմբում։ Սա նույնպես դուր չէր գալիս նրա հորը, նա շատ խիստ բնավորություն ուներ. Կոմունիստի երեխան պետք է լինի բժիշկ, ինժեներ, ուսուցիչ, իրավաբան, լինի կուսակցական, թե՞ երգիչ։ Նա չընդունեց, որ դա չի արել։
Նրա մայրը Յալչինի կողքին էր, քանի որ զգում էր նրա տաղանդն ու սիրտը։ Նա նրան գրանցել է երաժշտության և նկարչության խմբակներում։ Նա հաճույքով շորեր գնեց որդու համար, զարդարեց ու հագցրեց՝ պատրաստեց բեմի համար։ Նա նաև աշակերտել է ռուս սպայի կիթառ նվագող ընկերոջ մոտ, ով ապրում էր հարևանությամբ: 16 տարեկանում ամուսնացած այս անկիրթ կինը Յալչինի ապագան լուսավոր էր տեսնում։ Հայրը զայրացած հարվածում և ջարդում է մոր գնած կիթառը։ Երկրորդ կիթառը բարկացնում է հորը, երբ նա դասից տուն է գալիս՝ կիթառը թևի տակ դրած։ Երրորդ կիթառը մայրը խելամտորեն թաքցնում է, որպեսզի այն չգնա հոր սիրտը։
«ԲաքուԲարի առավոտ…”
Դպրոցն ավարտելուց հետո ավելի բարձր Նա գալիս է Բաքու՝ իր փաստաթղթերը դպրոց ներկայացնելու։ Նա օգտվել է իր հոր մասնակցությունից պետական գործերին և իր փաստաթղթերը ներկայացրել է 1963 թվականին՝ առանց հոր իմացության։ Ադրբեջան Տալիս է և ընդունվում է մշակույթի և արվեստի պետական ինստիտուտի դերասանական ֆակուլտետ։ Այնտեղ ավարտելուց հետո՝ Ուզեիր Հաջիբեկովի անունով Ադրբեջան Նա ընդունվում է պետական կոնսերվատորիա։ Ուսանողական ժամանակ Ադրբեջան Աշխատում է Հեռուստատեսության և ռադիոյի պետական կոմիտեում որպես ռեժիսորի օգնական։ Դա նրա առաջին արվեստն էր, բայց ձայնը նրան տարավ դեպի դրախտ։ Գուլարա Ալիևայի «Դանի աստղը» անսամբլը հաճախ էր գալիս հեռուստառադիոկոմիտե՝ նկարահանումների։ Համերգները նկարահանելիս ռեժիսորի օգնականը զգաց, որ նա իր տեղում չէ հեռակառավարման վահանակի հետևում, ինչպես այստեղ ցանկացած ռեժիսոր. փոխարինող նա կարող է, բայց ոչ բոլորն են կարողանում երգել այնտեղ անսամբլի առջև, մտածեց նա, ես պետք է այնտեղ լինեի։ Մի օր մարզումների ժամանակ նա վերցրեց խոսափողը և գնաց իր ուզած տեղը։ Նրա այս համարձակ քայլը հանգեցրեց նրան, որ նա դարձավ անսամբլի մենակատարը։
«Ես չեմ նվաստացնի իմ սերը քո հանդեպ…»:
Ջահանգիր Ջահանգիրով, Թոֆիգ Գուլիև, Էմին Սաբիթօղլու, Օքթայ Կազիմի, Թելման Հաջիև, Էլզա Իբրահիմովա, Օքթայ Նրա ձայնի համար երգեր են գրել այնպիսի կոմպոզիտորներ, ինչպիսիք են Ռաջաբլին, Ռամիզ Միրիշլին, Նարիման Մամեդովը, Էլդար Մանսուրովը, Ֆիրանգիզ Բաբաեւան։ Մեծ սիմֆոնիկ և էստրադային-սիմֆոնիկ նվագախմբեր, Ժողովրդական գործիքների նվագախումբ, Դան Ուլդուզ գործիքային անսամբլ, «Սևիլ» վոկալ անսամբլ՝ Վագիֆ Մուստաֆազադեի ղեկավարությամբ, «Խատիրա» անսամբլ՝ Ահսան Դադաշովի անվան, էստրադային-սիմֆոնիկ նվագախմբեր՝ ԱՄՆ-ի ՌՀ ղեկավարությամբ։ Յուրի Սիլանտևին և Ալեքսանդր Միխայլովին, Լենինգրադում նրան ուղեկցում էր Լեյբմանի ղեկավարած ջազ անսամբլը։ Շուտով նրան շնորհվել է վաստակավոր արտիստի կոչում։ Երբ նրան շնորհեցին այս կոչումը, նա բոլորովին այլ ոլորտում չեմպիոն էր։ Կարատեի 2 անգամ հանրապետական չեմպիոն. Նա ասաց, որ ես երկու արվեստն էլ ամեն տեղ չեմ օգտագործել։ Առաջինը միայն պարկեշտ տեղերում, իսկ երկրորդը միայն եթե ստիպված լինեմ։ Նրա մարզական կյանքի մասին նկարահանվել է նաեւ «Այծեղջյուր» ֆիլմը։ Ասելով դա՝ Յալչին Ռզազադեն մեծ ներդրում է ունեցել ադրբեջանական կինոյում։ Թեեւ նա Ամիր բեյի դերը խաղացել է միայն մեկ ֆիլմում՝ «Կրակի վրա», սակայն այդ ֆիլմերի ճակատագրում էական դեր են խաղացել ֆիլմերում կատարած երգերը։ Այդ ցանկից են այնպիսի ֆիլմեր, ինչպիսիք են՝ «Դեյդ Գորգուդ», «Գուն Գադա», «Սկեսուր», «Երբ բուն վերադառնում է», «Բալադաշի առաջին սերը»։ Նկարահանման բազմաթիվ հրավերներ է ստացել, բայց հյուրախաղերի հնարավորություն չի ստացել։
«Դու էիր իմ կյանքի ավերակը, կայծակը…»:
Երբ Յալչին Ռզազադեն ամուսնացավ 20 ծեր էր. Այժմ նա ունի երեք որդի, ամենափոքրը՝ Մատինը, պնդում է շարունակել իր արվեստը՝ չնայած հոր դժգոհությանը։ Ճիշտ այնպես, ինչպես հայրն էր մտածում սեփական հոր մասին։
1999 թվականին, երբ նրան շնորհվեց ժողովրդական արտիստի պատվավոր կոչում, Յալչըն Ռզազադեի երազանքը անցավ անցյալ։ Նա հիշեց խորհրդային տարիներին բեմում անցած դժվարությունները. Եղել են դեպքեր, երբ նրան չեն թողել բեմ բարձրանալ՝ պատրվակ օգտագործելով իր հագուստը, և օրեր, երբ նրան երես են տալիս համերգից, որին նա գնացել է։ Ինչքան էլ ճնշումների ենթարկվեց, նա չանդամակցեց Կոմկուսին, «արտիստ անվճար կարող է լինել»,- ասաց նա։
Ոգու այս ազատությունը նրան բոլոր ժամանակներում հեշտ չէր տալիս։ Նա մխիթարություն է գտել իր ընկեր Ջաբիր Նովրուզի բանաստեղծություններում։ Նա երգում էր, աշխատում էր կոմպոզիտորների հետ և նրանցից մի քանիսը վերածում երգերի, ապրում էր, մինչ երգում էր, ապրում էր երգելու համար, երգում էր, որ ապրի։
Նա չափազանց փխրուն, զգայուն սիրտ ուներ։ Վերջին տարիներին նրա սիրած արվեստում ստեղծված քաոսը շատ էր տանջում նրան։ Արվեստի հետ կապ չունեցողների եթերում ձի խաղալը վերք դարձավ իր մասնագիտությանը ու արվեստին ամբողջ էությամբ կապված արվեստագետի սրտում։ Իր հարցազրույցներում նա խոսում է իր կյանքի սիրո մարման մասին։ Գահն ասում է նաև, որ հանդիսատեսն է, որ իրեն կենդանի է պահում և ասում իր սրտի խոսքերը։
«Դեպի սարեր ձյուն եթե ընկնի, կվառեմ, սիրելիս…»:
Ժողովրդական արտիստն իր կյանքի ծաղկման շրջանում վոկալ է դասավանդել Ադրբեջանի մշակույթի և արվեստի պետական համալսարանում։ Նա մեծացել է, բայց նրա նման կատարող դեռ չկա։ Յալչըն Ռզազադեի ձայնը հազվագյուտ ձայներից է, նման ձայն ամեն օր չի գալիս։
Նա երկար ժամանակ բուժվել է առողջական խնդրի պատճառով։ Նրա արյունը թունավորվել է, բժիշկներ նրանք ասացին, որ դա նրա մաղձի պատճառով է: Հեյդար Նա բուժում է ստացել Թուրքիայում՝ Ալիեւի հիմնադրամի աջակցությամբ։ Բժշկությունը դժվարությամբ է կանխարգելել հիվանդությունը։
«Ես շատ երազանքներ ունեմ, այդ թվում՝ արվեստ։ Իմ ազգը 1 ժամ կանգնել է համերգներիս համար. Ուզում եմ նորից համերգներով հանդես գալ, ծրագրերում հանդես գալ, երգել իմ սիրելիների համար։ Սա իմ ամենամեծ երազանքն է։ Եթե ողջ մնամ, միայն իմ արվեստով կզբաղվեմ։ Այսօր ադրբեջանական երաժշտության անկում է նկատվում. Մենք պետք է բարձրաձայնենք: Շատ երկար ու փառավոր կյանք ճանապարհ ես անցա Անկեղծ կարող եմ ասել, որ որպես մարդ կյանք եմ ապրել։ Ես չեմ կոտրել իմ ինքնությունը. Դրա համար ես Յալչին Ռզազադում եմ։ Ես եկել եմ որպես Յալչին, և ես կհեռանամ որպես Յալչին»:
Ահա թե ինչ մտքեր է նա ասել իր վերջին հարցազրույցներից մեկում։ Մարդը երազներով է ապրում 70 տարեկանում, ինչպես նաև 90 տարեկանում։ Այնտեղ, որտեղ կյանքը կոտրված է, կոտրվում են նաև երազանքները:
«Ճակատագիրս, արի, արի, փրկիր ինձ»։ Հիջրան ձեռքից դուրս…»
2021 թվականի փետրվարի 22-ին 74 տարեկան հասակում կյանքից հեռացավ Յալչըն Ռզազադեն, ով նորամուծություններ բերեց ադրբեջանական էստրադային և վոկալ արվեստ՝ լեռնային առվակի նման խռպոտ ձայնով։ Չնայած իր կամքին, նրան թաղել են ծնողների գերեզմանների կողքին՝ գյուղում, որտեղ ծնվել է։
Այդպիսի ավարտը բոլոր ընտրյալների ընտրությունն է։ Նա երգում էր իր գերեզմանի մոտ…
«Սիրով լցված տարիներ,
Այն ծաղիկներին, որոնք ես դնում եմ քո մազերի մեջ,
Այսօրվանից, սիրելիս, աշխարհում
Ես հրաժեշտ եմ տալիս, ցտեսություն…»:
***
Նա լսում էր խառն ձայներ, ասես դրանք գալիս էին հեռվից, գուցե ջրհորի հատակից, դա նման էր իր հարազատների ձայնին։ Կիսաքնած վիճակում ձայները տարբերելիս հասկացավ, որ հենց ինքն է ջրհորի հատակում, իսկ ձայները գլխում հավաքված իր երեխաների ձայներն են։ Նա փորձեց բացել աչքերը, բայց չստացվեց, մի քանի փորձից հետո հազիվ կոպերը բարձրացրեց ու նայեց շուրջը։ Նրա երեխաների զայրացած ու հուզված հայացքները մնացին նրա դեմքին։ Նա ուզում էր մխիթարել նրանց, բայց այս վայրում նա անխոս էր, զգում էր, որ պետք է ասի վերջին խոսքը։ Երևի նա հավաքեց մնացած շունչը և ասաց. «Ինչ մեծ երջանկություն», նա թեթև ժպտաց և կոպերը հարմարավետ փակվեցին…
https://www.youtube.com/watch?v=VetW9R58vdo&ab_channel=ATVMusic
The post Կոմունիստ պաշտոնյայի «կովբոյ» որդի, ջարդված կիթառ, «հրաժեշտ այս աշխարհին»… – ԿՅԱՆՔԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆ appeared first on. 24 ժամ.
(function(d, s, id){ var js, fjs = d.getElementsByTagName(s)[0]; if (d.getElementById(id)) return; js = d.createElement(s); js.id = id; js.src = “//connect.facebook.net/az/sdk.js#xfbml=1&version=v3.2”; fjs.parentNode.insertBefore(js, fjs); }(document, ‘script’, ‘facebook-jssdk’));
Վերջին նորություններ
