Արևմտյան Ադրբեջանի տարեգրություն. «Արտաշը, որը ներկայացվում էր որպես Հայերի առաջին տիրակալ, թուրք էր» – Լուրեր | Վերջին լուրեր | Վերջին նորություններ

Այսօր եթեր է հեռարձակվել «Արևմտյան Ադրբեջանի տարեգրություն» նախագծի շրջանակներում հերթական հաղորդումը։

«Report»-ը տեղեկացնում է, որ լրագրող Ռուֆիկ Իսմայիլովի հետ զրուցել է թուրքագետ, բանասիրական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Ֆիրուդին Աղասիօղլուն։

Նա խոսեց Հարավային Կովկասում հին թուրքերին, օղուզներին և կիպչակներին պատկանող տեղանունների պատմությանը։ Նա ասաց, որ այն ժամանակ անհնար էր գտնել որեւէ տեղանուն, պատմամշակութային հուշարձան, որն արտացոլեր այս աշխարհագրության մեջ հայերի կյանքն ու մշակույթը։ Թուրքագետ գիտնականը խոսեց հայկական անվան ծագման ու մշակութային հուշարձանների մասին, որոնք յուրացրել են մեր չարամիտ հարեւանները.

Ֆ.Ագասիօղլուն ասաց, որ որպես շարունակություն հայերի կողմից ադրբեջանցի թուրքերի նկատմամբ իրականացված ցեղասպանության և տեղահանության քաղաքականության՝ արևմտյան Ադրբեջանում մեր ազգային-մշակութային հուշարձանների և տեղանունների նկատմամբ իրականացվել են ցեղասպանության հանցագործություններ։ Ըստ նրա՝ մեր պատմական հողերում Հայաստան կոչվող պետության ստեղծումից հետո այս քաղաքականությունն ավելի լայն տարածում է գտել պետական ​​մակարդակով, ավելացել են մեր կրոնամշակութային ու պատմական հուշարձանները հայերի կողմից յուրացնելու, մեր հետքերը ջնջելու փորձերը.

«Հայերի Անատոլիա և Հարավային Կովկաս ժամանելու պատմությունը հայտնի է։ Թուրքերը Հարավային Կովկասի բնիկ բնակչությունն են։ Հայերը ժամանակ առ ժամանակ տեղափոխվել են այս աշխարհագրություն։ Անգամ իրար Հայ են ասում, ոչ հայ։ Հայերը տարբեր ժամկետներ են հորինում, որպեսզի տիրանան պատմությունից մեզ հայտնի Հայաստանի տարածքին, որը կապ չունի հայերի հետ։ Օրինակ, ըստ Հայերի գեղարվեստական ​​պատմության Արտաշը, որին նրանք համարում էին առաջին տիրակալն ու պետության ղեկավարը, ոչ թե հայ էր, այլ թուրք։ Նա եղել է Հայաստանի պետության ղեկավարը, որն իրեն անկախ է հռչակել Սելեւկյան պետության փլուզումից հետո։ Դա ևս մեկ անգամ հաստատում են հիշյալ քանոնի կողմից իր տարածքի սահմաններում թաղված սահմանաքարերը և դրանց վրա եղած հնագույն արձանագրությունները։ Այս քարերը հայտնաբերվել են 1906 և 1932 թվականներին։ Նրանց վրա արամեական այբուբենով արտացոլված է 2200 տարվա պատմություն»։

Թուրքագետ գիտնականն ասաց, որ Իրավան քաղաքը 2800 տարվա պատմություն ունի.

«Այս քաղաքի հին անունը Էրեբունի է։ Ուրարտու լեզվով նշանակում է Er ebi – Ամուսնու տուն – Զինվորի տուն։ Յունին հին ուրարտական ​​լեզվում տեղանուններին կցված վերջածանց է։ Այսպես է կոչվում Երևան քաղաքի ամենաբարձր կետում կառուցված պաշտպանական և ամրացնող աշտարակը, այն վայրը, որտեղ զինվորները մնացին ու պահակ կանգնեցին։ Հիմա էլ այդ Էրեբունի ամրոցի մնացորդները մնացել են Երեւան քաղաքի տարածքում։ Նման պատմական բազմաթիվ փաստեր հայերը փորձել են յուրացնել։ Վայրերի անունները փոխելով՝ հայերը փորձել են ջնջել պատմական այն կարևոր տեղեկությունները, որոնք այդ անունները կրում են պատմությունից։ Խորհրդային իշխանության տարիներին ՀԽՍՀ Մինիստրների կաբինետի բազմաթիվ որոշումներով պետական ​​մակարդակով պաշտոնապես կատարվել են տեղանունային հանցագործություններ, քայլ առ քայլ փոխվել են մեր տեղանունները։ Այս մասին պաշտոնական փաստաթղթեր կան արխիվներում»։

Ֆ.Ագասիօղլուն ուշադրություն է հրավիրել հայերի հակամարտությունների վրա. Նա որպես փաստ նշեց, որ Ղարաբաղում և Երևանում ապրող հայերը երբեք միմյանց չեն ընդունել։

Հիշելով, որ տեղահանություններն ու ցեղասպանությունները խոր հետքեր են թողել մեր ժողովրդի ճակատագրում և հանգեցրել բազմաթիվ ողբերգությունների, Ֆ.Ագասիօղլուն դրական է գնահատել Արևմտյան Ադրբեջան համայնքի ստեղծումը, վերադարձի հայեցակարգի պատրաստումը, այս ուղղությամբ իրականացվող քաղաքականությունը և ձեռնարկված քայլերը։ Նա ասաց, որ պետք է վերադառնանք Գոյցե, Զանգեզուր, Վեդի։

Նշենք, որ «Արևմտյան Ադրբեջանի տարեգրություն» նախագծի նպատակն է պահպանել և գովազդել մեր պատմական հողերի անունը, ինչպես նաև պարզել հայերի կողմից ադրբեջանցիների տեղահանման, այդ տարածքներում առկա տեղանունների, բայց դրանց մասին: ջնջվել են անուններ, ստորգետնյա և մակերևութային նյութական մշակույթի անթիվ օրինակներ՝ հնագույն բնակավայրեր, նեկրոպոլիսներ, պարիսպներ, ամրոցի, պալատի և ամրության մնացորդներ, քարվանսարներ, կամուրջներ, դամբարաններ, խաչքարեր, ձիերի և խոյի արձաններ, տաճարներ, եկեղեցիներ։ բացահայտվում են մզկիթներ, դահուկներ, օջախներ, և համաշխարհային հանրությանը բերվում են այն փաստերը, որոնք հաստատում են, որ տարածքը զուտ օղուզ-թուրքական բնակավայր է։

Նաև այն, ինչ ասաց նախագահ Իլհամ Ալիևը Արևմտյան Ադրբեջանի մասին. «20-րդ դարի սկզբի քարտեզը ևս մեկ անգամ ցույց է տալիս, որ Արևմտյան Ադրբեջանը Ադրբեջանի պատմական հողն է, քաղաքների և գյուղերի անունները ադրբեջանական ծագում ունեն, և մենք շատ լավ գիտենք. որ ադրբեջանական ժողովուրդը պատմության ընթացքում ապրել է այսօրվա Հայաստանի տարածքում։ Հիմա հիմնական խնդիրն այն է, որ համաշխարհային հանրությունն էլ իմանա այդ մասին»,- իր կարծիքով՝ նա առաջ է քաշում Արևմտյան ադրբեջանական համայնքի պատրաստած Վերադարձի հայեցակարգից բխող խնդիրները։

Բացի այդ, այն պետք է լուսավորի պատմաբանների և հետազոտողների մտքերը Արևմտյան Ադրբեջանի մասին, տեղահանված մարդկանց կյանքի պատմությունը:

Առավել մանրամասն՝ Բաքվի հեռուստաընկերության սյուժեում.

Աղբյուր.Հաշվետվություն