Վարչապետը չի հավատում, որ հայերը կվերադառնան Ղարաբաղ
Դեռևս պարզ չէ, թե Ադրբեջանը կհամաձայնի ստորագրել Հայաստանի առաջարկած երեք սկզբունքների հիման վրա խաղաղության պայմանագիր։
Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը նոյեմբերի 24-ին ուղիղ եթերում պատասխանում էր քաղաքացիների հարցերին ասաց.
Նա ասաց, որ այս երեք սկզբունքները հիմք են հանդիսացել 2023 թվականի մայիսի 14-ին և հուլիսի 15-ին կայացած եռակողմ հանդիպումների (Շառլ Միշել, Նիկոլ Փաշինյան, Իլհամ Ալիև)։ արդյունքներում գտել է իր արտացոլումը.
Սկզբունքներից առաջինն այն է, որ երկու երկրներն էլ ճանաչեն միմյանց տարածքային ամբողջականությունը (Հայաստանի 29,8 և Ադրբեջանի 86,6 հազար քառակուսի կիլոմետր):
Երկրորդ սկզբունքը՝ սահմանների սահմանազատման քաղաքական հիմքը պետք է հիմնված լինի Ալմա-Աթայի հռչակագրի վրա։
Սահմանազատման համար պետք է օգտագործվեն ԽՍՀՄ Գլխավոր շտաբի 1974-1990 թվականների քարտեզները։ Որովհետեւ Հայաստանի Հանրապետությունը ստեղծվել է ԽՍՀՄ տարածքում։
Երրորդ սկզբունքն այն է, որ երկու երկրների միջև հաղորդակցությունը պետք է բացվի փոխադարձության և հավասարության հիման վրա՝ հարգելով երկրների իրավասությունն ու ինքնիշխանությունը։
Փաշինյանը վստահ չէ, որ պաշտոնական Բաքուն կհամաձայնի բոլոր երեք սկզբունքներին և կստորագրի խաղաղության պայմանագիր.
«Մենք չենք կարող հստակ ասել, որ Ադրբեջանը հրաժարվում է ստորագրել խաղաղության համաձայնագիրը՝ հիմնված այս երեք սկզբունքների վրա։ Բայց չենք կարող ասել, որ Ադրբեջանը հաստատում է իր հավատարմությունը այս երեք սկզբունքներին։ Բանակցությունների ընթացքում այս հարցերը հստակեցնելու անհրաժեշտություն կա».
Փաշինյանը կարծում է, որ նոյեմբերի 30-ին սահմանազատող երկու հանձնաժողովների հանդիպումից հետո կարելի է եզրակացություն անել.
«Այս քննարկումներից հետեւություններ կանենք։ Եթե լինեն այլ բանակցություններ, մենք կսպասենք դրանց արդյունքներին, թե Ադրբեջանը պատրա՞ստ է բանակցել այդ սկզբունքների հիման վրա, թե՞ մերժում է այդ սկզբունքները։ Փաստն այն է, որ մենք դեռ չունենք այդ հավատը։ Չնայած Ադրբեջանը հայտարարություն է արել, որ ճանաչում է Հայաստանի տարածքային ամբողջականությունը։ Բայց այստեղ պետք է հստակեցնել, թե ինչ են հասկանում Հայաստանի տարածքային ամբողջականություն ասելով։ Այս հարցերի պարզաբանումը առաջիկա բանակցային գործընթացների հիմնական առաջնահերթություններն են».
Բացի այդ, Փաշինյանն անդրադարձել է նաև հայերի Ղարաբաղ վերադարձի խնդրին։
Նա համարում է որ ներկա փուլում հայերի համար Ղարաբաղ վերադառնալը իրատեսական չէ։
Վարչապետը նշել է, որ դա իրատեսական չի թվում սեպտեմբերի 19-ին Ղարաբաղում Ադրբեջանի գործողություններից հետո.
«Սեպտեմբերի 19-ից հետո իրավիճակը, որը ստիպեց հայերին լքել Լեռնային Ղարաբաղը, ինչպես նաև էթնիկ զտումների քաղաքականությունը չի փոխվել։ Եթե այդ մարդկանց վերադարձն այսօր իրական լիներ, նրանք չէին լքի Լեռնային Ղարաբաղը։ Եթե Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված հայերը հնարավորություն չունենան վերադառնալու իրենց տները, մենք ամեն ինչ անելու ենք, որ նրանք մնան Հայաստանում և չարտագաղթեն մեր երկրից»։.
Նա իր գոհունակությունը հայտնեց, որ Հայաստանից ղարաբաղցի հայերի մեծ հոսք չի եղել։
Վարչապետը հույս ունի, որ բոլոր ղարաբաղցիները շուտով Հայաստանի քաղաքացիություն կստանան։
Ի՞նչ է տեղի ունեցել Բաքվի և Երևանի միջև.
Երեւանն ու Բաքուն հաստատել են, որ նոյեմբերի 30-ին երկու երկրների սահմանին կկայանա Հայաստանի եւ Ադրբեջանի սահմանների սահմանազատման հարցերով հանձնաժողովների նիստը։
Թե որտեղ է կայանալու հանդիպումը, չի հաղորդվում։
Երկու երկրների ներկայացուցիչների նախորդ հանդիպումները հիմնականում անցկացվել են Ղազախ-Իջեւան սահմանին։
2023 թվականի հուլիսի 15-ին Բրյուսելում տեղի է ունեցել Եվրոպական միության խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելի, Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի և Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հերթական հանդիպումը։
Հանդիպման ընթացքում կողմերը քննարկել են երկրների ինքնիշխանությունն ու տարածքային ամբողջականությունը, սահմանների սահմանազատումը, երկու երկրների միջև տրանսպորտային կապերի բացումը, Ղարաբաղում հայ բնակչության իրավիճակը, իրավունքներն ու անվտանգությունը, Լաչինի շուրջ ստեղծված իրավիճակը։ Միջանցք, սահմանը պատահաբար հատած զինվորների փոխադարձ ազատ արձակում, ականազերծում և անհայտ կորածների հետ կապված խնդիրներ։
2020 թվականի սեպտեմբերին Ադրբեջանի և Հայաստանի զինված ուժերի միջև տեղի ունեցավ 44-օրյա Ղարաբաղյան Երկրորդ պատերազմը։
Ադրբեջանը վերականգնել է վերահսկողությունը Ղարաբաղի մի մասի և հարակից 7 շրջանների նկատմամբ։
2023 թվականի սեպտեմբերի 19-ին Ադրբեջանը հակաահաբեկչական գործողություն է իրականացրել Ղարաբաղում։
Սեպտեմբերի 28-ին անջատողական «Լեռնային Ղարաբաղի (Արցախի) նախագահ Սամվել Շահրամանյանը հրամանագիր է ստորագրել «Հանրապետության» լուծարման մասին։
Նա հրամանագիրը կապեց 2023 թվականի սեպտեմբերի 19-ից հետո ստեղծված իրավիճակի հետ։
Նախագահ Իլհամ Ալիևը հոկտեմբերի 15-ին այցելել է Խանքենդի քաղաք։
Նախագահը Խանքենդիում բարձրացրել է Ադրբեջանի դրոշը և ելույթ ունեցել։
Իր ելույթում նա ասել է, որ Ադրբեջանը լիովին վերականգնել է իր ինքնիշխանությունը, ղարաբաղյան խնդիրն ավարտված է, հակամարտությունն ավարտվել է։
