- 27.01.2023 թ – Իրանում Ադրբեջանի դեսպանատան վրա զինված հարձակում է տեղի ունեցել. Զոհվել է դեսպանատան անվտանգության ծառայության աշխատակիցը, եւս երկուսը վիրավորվել են։
- 23.04.2023 թ – Հայաստանից ապօրինի հայկական զորամասերի կողմից կենդանի ուժի, զինամթերքի, ականների և այլ ռազմական նշանակության այլ միջոցների ապօրինի տեղափոխումը Ղարաբաղ, ինչպես նաև Երևանի կողմից Լաչին-Խանքենդի մուտքի մոտ անցակետի միակողմանի տեղադրմանը ի պատասխան. Ճանապարհին, Ադրբեջանի պետական սահմանին ժամը 12:00-ին ծառայությունը սահմանային անցակետ է սահմանել նաև Հայաստանի հետ սահմանին։
- 28.05.2023 թ -Նախագահ Իլհամ Ալիևը կոչ է արել Ղարաբաղի հայերին ազատել անջատողական կառույցները և ենթարկել դրանք Ադրբեջանի օրենքներին։ Եթե այս պահանջը կատարվի, այսպես կոչված կառույցների պաշտոնյաները կարող են համաներման հույս ունենալ։
- 30.06.2023 թ – Բաքվում Ֆրանսիայի դեսպան Անն Բուլյոնը կանչվել է Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարարություն։
- 19.09.2023 թ – Ադրբեջանական SQ-ը մեկօրյա հակաահաբեկչական գործողություն սկսեց Ղարաբաղում, որն ավարտվեց Ադրբեջանի ինքնիշխանության ամբողջական վերականգնմամբ և անջատողական ռեժիմի ազատագրմամբ։
- 27.09.2023թ Ադրբեջանի պետական անվտանգության ծառայության աշխատակիցները ձերբակալել են չճանաչված Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության երեք նախկին նախագահների՝ Արկադի Ղուկասյանին, Բակո Սահակյանին և Արայիկ Հարությունյանին։
- 20.11.2023թ – Սկսվել են Abzas Media հետազոտական խմբում ընդգրկված ակտիվիստների և լրագրողների ձերբակալությունները։
- 24.11.2023թ – Բաքվում կայացել է Կենտրոնական Ասիայի երկրների տնտեսությունների համար ՄԱԿ-ի հատուկ ծրագրի՝ SPEKA-ի անդամ պետությունների և կառավարությունների ղեկավարների գագաթնաժողովը։
- 07.12.2023 թ – Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը նոր արտահերթ նախագահական ընտրություններ է նշանակել 2024 թվականի փետրվարի 7-ին։
- 26.12.2023թ – Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարարությունը (ԱԳՆ) պերսոնա նոն գրատա է հայտարարել Բաքվում Ֆրանսիայի դեսպանատան երկու աշխատակցի։
***
2023 թվականի ընթացքում Ադրբեջանը հայտնվել է մի շարք իրադարձությունների էպիկենտրոնում՝ կապված հայ-ադրբեջանական հակամարտության կարգավորման և երկրի կառավարման համակարգի փոփոխությանը ծառայող բարեփոխումների նկատմամբ հանրային ակնկալիքների մեծացման հետ։
Տարեսկզբից Ադրբեջանը շարունակաբար իրականացնում է ազատագրված տարածքներում միավորման քաղաքականություն և ուժեղացրել է իր վերահսկողությունը դեպի Ղարաբաղ հայաբնակ շրջան տանող հաղորդակցության կարևոր ուղիների վրա։ 2022 թվականի դեկտեմբերին բնապահպան ակտիվիստների կողմից Լաչինի միջանցքի փակումը հետագայում ամրապնդվեց ադրբեջանական զինուժի մասնակցությամբ, ինչը մեծացրեց վերահսկողությունը Հայաստանը Ղարաբաղի հետ կապող ամենակարեւոր միջանցքի նկատմամբ։ Նախագահ Իլհամ Ալիևի և վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի 2022 թվականի հոկտեմբերի 6-ի համաձայնագրով պայմանավորված բանակցային գործընթացը ծավալվել է խաղաղության պայմանագրի, սահմանագծման, տրանսպորտային հաղորդակցությունների բացման շուրջ։
Չնայած Բրյուսելում, Վաշինգտոնում և Մոսկվայում բանակցություններում առաջընթացի մասին հայտարարություններին, ակնկալվող խաղաղության համաձայնագիրը չի կնքվել։ Կողմերը միմյանց մեղադրեցին և սեպտեմբերի 19-ին հակաահաբեկչական գործողություն սկսեցին՝ ի պատասխան անջատողականությունից հրաժարվելու հայերի վերջնագրերին։ Այս օպերացիան նշանավորեց անջատողական ռեժիմի ավարտը և ստիպեց հայերին կամավոր լքել Ղարաբաղը։ Տարեվերջին բանակցային գործընթացը գաղտնի տեսք ստացավ, և նույնիսկ Սանկտ Պետերբուրգում ԱՊՀ գագաթնաժողովում Ալիևի և Փաշինյանի «կանգնած հանդիպման» ֆոնին նկատելի առաջընթաց չկար։ Հայ համայնքը, որը դեռևս պայքարում է 2020 թվականի պատերազմի և Ղարաբաղի կորստի հետևանքների դեմ, վատ պատրաստվածություն է ցուցաբերել Ադրբեջանի հետ խաղաղության համար։
Ադրբեջանական հասարակության մեջ 2020 թվականի պատերազմի հաղթանակի արդյունքները և կառավարման համակարգի բարեփոխումների անհրաժեշտության գիտակցումը կառավարության կողմից մեծացրել են բարեփոխումների հույսերը։ Ողջ տարվա ընթացքում հանրային քննարկումները լի են եղել հանրաքվեի, արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունների և հետագա նախաձեռնությունների հույսերով։ Այդուհանդերձ, նախագահ Ալիևը, զգալով այդ ակնկալիքները, նշել է իր իշխանության յոթ տարի ժամկետը հնարավորինս շուտ երկարացնելու անհրաժեշտությունը։ Այս որոշումը, ինչպես երևում է, պայմանավորված էր պոտենցիալ դժվարություններով, որոնք կարող են առաջանալ, եթե սահմանադրական փոփոխություններն ու արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններն անցկացվեն մինչև 2025 թվականի նախագահական ընտրությունները։ Նախագահական ընտրություններից հետո հաստատված նախագահական ընտրություններից հետո հաստատված Իլհամ Ալիևի պաշտոնավարման յոթամյա ժամկետի շրջանակներում բարեփոխումների և խորհրդարանական ընտրությունների իրականացումն ավելի հարթ ճանապարհ է առաջարկում իշխանության համար։
Ձևավորված պրակտիկայի համաձայն՝ կառավարությունը միջոցներ է ձեռնարկել ճնշելու քաղաքացիական ակտիվությունը և սահմանափակելու ընդդիմության հնարավորությունները կարևոր իրադարձությունների ժամանակ, ինչպիսիք են ընտրությունները և հանրաքվեները։ Սա հանգեցրեց մի շարք ձերբակալությունների Ղարաբաղում հակաահաբեկչական գործողությունից հետո՝ սկսած քաղաքացիական ակտիվիստներից և վերջացրած Աբզաս Մեդիա քննչական խմբի հետ առնչվող մարդկանցով։
Արտաքին քաղաքական ճակատում նախագահ Ալիևը պահպանել է հավասարակշռված մոտեցում Ռուսաստանի, Ամերիկայի և Եվրոպայի նկատմամբ՝ հատուկ ուշադրություն դարձնելով տնտեսական կարևորության և տարածաշրջանային անվտանգության միջազգային նախագծերին։ Միևնույն ժամանակ, նա վճռականորեն պատասխանել է օտարերկրյա գործընկերների կողմից Ադրբեջանի վրա ենթադրյալ հարձակումներին, որոնք հանգեցրին Իրանում դեսպանատան փակմանը` ի պատասխան Թեհրանի թշնամական քաղաքականության և Փարիզի հայամետ դիրքորոշման պատճառով ֆրանսիացի պատգամավորների արտաքսմանը: Դիվանագիտական պայքարում Ադրբեջանը ռազմավարական կերպով օգտագործեց իր էներգետիկ ռեսուրսները՝ նպաստելու Եվրոպայի անվտանգությանը՝ Ուկրաինայի դեմ Ռուսաստանի ագրեսիայի պատճառով Ռուսաստանի դեմ պատժամիջոցների ֆոնին։
Քանի որ տարին մոտենում էր ավարտին, հասարակության ակնկալիքներն աճում էին, որոնք սնվում էին հայտարարված արտահերթ նախագահական ընտրությունների հույսերով: Այս ընտրությունները ողջունվեցին որպես փոփոխությունների նախագուշակ, որոնք տեղի կունենան 2024 թվականին։ Աշխարհաքաղաքական դինամիկայի և ներքին բարեփոխումների փոխազդեցությունը հիմք է ստեղծել գալիք շրջադարձային տարվա համար:
