Ինչու՞ միայն տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրություններ.
Տվյալները ցույց են տալիս, որ 2019 թվականի նախագահական ընտրություններում ռեկորդային թվով երիտասարդներ են քվեարկել, սակայն 2020 թ. Սեյմի ընտրություններ երիտասարդներն ընտրողների ամենաքիչ ակտիվ խումբն էին. առաջին փուլում քվեարկել է մինչև 25 տարեկանների միայն 38%-ը։ Հիմա, երբ սկսվում են ընտրական տարիքի իջեցման շուրջ բանակցությունները, նշվում են միայն համայնքային ընտրությունները։ Լիտվայի երիտասարդական խորհրդի նախագահի խոսքով. Ումբերտո Մասինման նպատակն ակնհայտորեն մոտիվացված է:
«Մեր հիմնական նպատակը հիմնված է միջազգային փորձի և գիտական հետազոտությունների վրա, ինչը նշանակում է, որ մարդիկ որքան շուտ սկսեն քվեարկել կամ մասնակցել ընտրություններին, այնքան ավելի հավանական է, որ նրանք շարունակեն քվեարկել ողջ կյանքում։ Ինչո՞ւ ենք մենք պնդում, որ ընտրական տարիքը իջեցնեն միայն համայնքային ընտրությունների համար։ Դե, մենք կարծում ենք, որ ներկայումս Սեյմը և AP-ն ավելի ու ավելի լայն քննարկումների կարիք ունեն»:
Ավելին, ըստ Մասիի, քաղաքապետարանը յուրաքանչյուր մարդուն ամենամոտ կառույցն է, ուստի այս առաջարկը կենտրոնանում է հենց այս ասպեկտի վրա։
«18-19 տարեկան երիտասարդները, որպես կանոն, փոխում են իրենց միջավայրն ու հեռանում հայրենի քաղաքից։ Այնպես որ, մինչ կյանքի այս բոլոր իրադարձությունները տեղի կունենան, նրանք կկարողանան նպաստել իրենց համայնքների կայացմանն ու բարեկեցությանը»,- ասաց Լիտվայի երիտասարդական խորհրդի նախագահը։
համաձայն Mykolas Romeris համալսարան Քաղաքագետ Ռիմա Ուրբոնայտի, պարզ է թվում, որ Լիտվայում իմաստ ունի դիտարկել այս հնարավորությունը, այլ երկրների դրական օրինակները մտածելու տեղիք են տալիս։ Օրինակ, երիտասարդ ավստրալացիները (16-17 տարեկան) ավելի ակտիվ են քվեարկում, քան 18-20 տարեկան բնակիչները, և նրանց շրջանառությունը նման է ընդհանուր ընտրողների միջինին:
«Ակնհայտ է, որ քննարկման կարիք կա, քանի որ եթե նման փոփոխություն չլիներ ու ոչ ոքի պետք չգար, Մասին այստեղ նստած չէր խոսի նախաձեռնության մասին։ Իսկապես, եթե նայենք, ասենք, Եվրախորհրդարանի ընտրությունները, Ավստրիայում 16 տարեկանից ընտրելու իրավունքը (ընդունվել է 2007թ.) և. Բելգիա, ինչպես նաև Մալթան և նույնիսկ Գերմանիան։ Նրանք էլ են տարբերակում մի ընտրությունը մյուսից»,- ասաց նա։
16 տարեկանից սկսած քվեարկություն ու տարբեր սողանցքներ
Մասին համաձայն է, որ Լիտվայում քաղաքացիական կրթության հետ կապված լուրջ խնդիրներ կան.
«Նույն բանը մեզ ասացին Էստոնիայի գործընկերները։ Ուստի ընտրական տարիքի իջեցման հարցը գնում է մեր քաղաքացիական կրթության համակարգում առկա ակնհայտ խնդիրների մասին խոսակցություններին զուգահեռ»։
Լիտվայի երիտասարդական խորհրդի նախագահի խոսքով՝ այս թեման կարելի է ավելի լայն քննարկել։
«Եթե դիտարկենք զբաղվածությունը ընդհանրապես, ոչ միայն երիտասարդության առումով, մենք ունենք բազմաթիվ խնդիրներ, և եթե ավելի ուշադիր նայենք ապագային կամ մեր ներկա հեռանկարին, ապա մեր քաղաքացիների ներգրավվածության բացակայությունը և պասիվությունը կարող են մեծ հետևանքներ ունենալ, հատկապես՝ ճգնաժամերի առկայությունը»,- ասաց Մասին։
Նրա խոսքով, արժե ընդգծել մի քանի կետ.
«Նախ, ես պատմություններ եմ լսել այն մասին, թե ինչով են զբաղվում երիտասարդները քաղաքացիական դաստիարակության դասընթացների ժամանակ: Շարադրություն են գրում։ Սա երիտասարդներին ներգրավելու իր էությամբ անպատշաճ միջոց է: Այլ երկրներում քվեարկության մասին քննարկումներ են ընթանում այն աշակերտների հետ, ովքեր դեռ չեն կարողանում քվեարկել, բայց քաղաքական գործիչները գալիս են դպրոցներ, զրուցում նրանց հետ, փորձում են նրանց հետաքրքրել քվեարկությամբ»:
Ավելին, երբ խոսում ենք քաղաքացիության մասին, այն ուղղակիորեն կապում ենք կուսակցականության հետ, որը ձեռնտու չէ մեր հասարակությանը։
«Քաղաքականությունը միայն քաղաքական ուժին պատկանելը կամ նրան պատկանելը կամ գաղափարախոսությանը հետևելը/ներկայացնելը չէ: Այնուամենայնիվ, ես լսում եմ պատմություններ այն մասին, որ երիտասարդական կազմակերպությունները փորձում են դպրոց մտնել և չեն կարողանում իրենց քաղաքական համոզմունքների պատճառով: Այսպիսով, մենք ունենք մեկ այլ խնդիր՝ եթե անգամ փորձ է արվում քննարկել, կարծես թե դրա համար տեղ չկա։ Սա ամենամեծ խնդիրն է դպրոցներում, որ մենք ժողովրդավարություն չենք կիրառում»,- փաստարկեց Մասին։
Նախագահը նշել է, որ ժողովրդավարությունը միայն քվեարկությամբ և ընտրություններով չէ.
«Դրա մեջ ավելին կա, և այս նախաձեռնությամբ մենք ուղիներ ենք փնտրում ընդլայնելու քննարկումները և ներգրավելու քաղաքացիական կազմակերպություններին ավելի շատ երիտասարդների հասնելու համար», – ասաց նա:
Սա ժողովրդավարության խնդիր է
Փաստաբան Ալգիմանթաս Սինդեիկիսի կարծիքով՝ քվեարկության տարիքը մինչև 16 տարեկան իջեցնելու հնարավորությունը դիտարկելիս անհրաժեշտ է հիշել ընտրական իրավունքի որոշ հիմնարար սահմանադրական սկզբունքներ։
«Ինչպես ցանկացած այլ ժողովրդավարական երկրում, Լիտվայում քաղաքացիներն ու ազգը կառավարող չեն։ Նրանք կառավարում են ընտրված ներկայացուցիչների, այդ թվում՝ քաղաքապետերի, նախագահի և ԵԽ անդամների միջոցով: Իրավական լեզվի առումով սա ներկայացուցչական ժողովրդավարություն է»։
Սինդեյկիսը հավելել է, որ ներկայացուցչական ժողովրդավարությունում ամեն ինչ աշխատում է միայն այն դեպքում, եթե հասարակության բոլոր խմբերն ունենան հավասար իրավունքներ իրենց ներկայացուցիչների ընտրության հարցում՝ տարիքային, սոցիալական կարգավիճակի և այլ պարամետրերով։
«Ուրեմն հարցն ուղղակիորեն կապված է ժողովրդավարության հետ, այն է՝ մարդիկ, ովքեր լրացել են 16 տարին, օրենքին հակառակ Սահմանադրություն, ինչից շատ պարզ է դառնում, որ 18 տարեկանից բարձր անձանց տրված է ընտրելու իրավունք, նրանք նաև իրավունք ունեն մասնակցել ընտրություններին և ունենալ իրենց ներկայացուցիչներ մեր հաստատություններում։ Կարծում եմ, որ իրավական տեսակետից նման դիրքորոշումն արդարացված է»,- խոստովանեց փաստաբանը։
Նա իր կարծիքն է հայտնել, թե ինչու է այդպես։
«Եկեք նայենք մեր ժողովրդագրությանը: Տարեցների թիվն ավելանում է, իսկ երիտասարդների թիվը բավականին քիչ է։ Այնուամենայնիվ, երիտասարդները պետք է ներկայացված լինեն նաև քաղաքական գործիչներով։ Ինչո՞ւ։ Որովհետև պետության գոյության բուն սկզբունքը կապված է այն բանի հետ, որ բոլորը՝ լինեն նրանք որոշակի փորձով և գիտելիքներով տարեցներ, թե երիտասարդներ, կարող են արտահայտել իրենց մտքերն ու գաղափարները և որոշումներ կայացնել»,- ասաց Սինդեյկիսը։
Մրցակցող շարժումների այս ներդաշնակությունը ստեղծում է ժողովրդավարություն, որը թույլ է տալիս երկրին զարգանալ և շարունակել գոյություն ունենալ:
«Այնպես որ, այս հարցը ժողովրդավարության խնդիր է։ Պատահական չէ, որ այնպիսի երկրներ, ինչպիսիք են Ավստրիան կամ Բելգիան, թույլ են տալիս քվեարկել 16 տարեկանից բարձր մարդկանց՝ համարելով, որ դա ներկայացուցչական ժողովրդավարություն ապահովելու ավելի լավ միջոց է։ Կարծում եմ, որ որոշ հակափաստարկներ, օրինակ՝ այս երիտասարդները քաղաքացիներ են, հիմնավոր չեն, քանի որ գոնե իմ միջավայրում երիտասարդները երբեմն ավելի քաղաքացի են, քան տարեցները»,- իր կարծիքը կիսեց փաստաբանը։
Սինդեյկիսը պնդում էր, որ այս բոլոր հնարավոր փոփոխությունները կպահանջեն սահմանադրական փոփոխություններ. ուստի որոշ ժամանակ կպահանջվի:
«Մինչ հաջորդ ընտրություններ հնարավոր չէ նվազեցնել ընտրական տարիքը։ 34-րդ հոդվածի դրույթները Սեյմում փոփոխվում են երկու ձայնով՝ 3 ամիս ընդմիջումով։ Այսպիսով, հաջորդ տարի տեխնիկապես անհնար է դրան հասնել: Ենթադրում եմ, որ սա ավելի երկար քննարկում կլինի, որովհետեւ պետք է լուրջ աշխատանք տարվի Սահմանադրության մեջ լրացումներ ու փոփոխություններ կատարելու ուղղությամբ»,- ասաց նա։
Սեյմի անդամների երկու երրորդը պետք է քվեարկեր այս փոփոխության օգտին երկու առանձին քվեարկությամբ:
Պետք է լսել երիտասարդների կարիքները
համաձայն Վիլնյուսի համալսարան Սոցիոլոգ Ռուտա Զիլիուկայտեն, երբ խոսում է այն մասին, թե որ քաղաքական կուսակցություններին կշահի ընտրական տարիքի իջեցումը և որքանով, կարևոր է հասկանալ մի քանի հիմնական բան.
«Ինչ վերաբերում է քաղաքական կուսակցություններին, ապա նրանք ունեն ընտրողների շատ կոնկրետ տեսակ, որոնց կարող են մոբիլիզացնել: Որոշ կուսակցություններ ավելի շատ հակված են երիտասարդներին՝ որպես իրենց ընտրողներին, իսկ մյուսներն ավելի շատ հնարավորություններ են տեսնում, բայց նույնիսկ իմ գործընկերներն են ասում, որ երիտասարդների մեծ մասը քվեարկելու է ընտրություններին: Ազատության կուսակցություն, ներկայիս իշխող կուսակցության համար։ Այո դա ճիշտ է. Այս սցենարում երիտասարդության գործոնն իսկապես կարևոր է, բայց չպետք է մոռանալ, որ ոչ բոլոր երիտասարդներն են քվեարկելու իշխող կուսակցության օգտին»,- ասաց Զիլիուկայտեն։
Նա կարծում է, որ արժե ուշադրություն դարձնել այն երիտասարդներին, ովքեր իրենց ձայնը չեն տվել իշխող կուսակցությանը։
«Մենք պետք է նայենք ոչ միայն մեծ քաղաքների բնակիչներին, այլ նրանց, ովքեր կարող են բնորոշվել որպես հասարակության ակտիվ անդամներ։ Կան բոլոր տեսակի երիտասարդներ»,- ասաց սոցիոլոգը։
Զիլիուկայտեի խոսքով, մենք պետք է հասկանանք, որ և՛ քաղաքները, և՛ փոքր քաղաքներն ունեն խնդիրներ, որոնք կարող են վերաբերել երիտասարդներին։
«Երիտասարդները միանշանակ տարբեր պահանջներ ունեն, և մենք չպետք է երիտասարդներին հակադրենք տարեց բնակիչների դեմ։ Որոշ խնդիրներ ընդհանուր են, իսկ որոշները՝ առանձին:
Այնպես որ, ինչպես ասաց Զիլիուկայտեն, երիտասարդները նույնպես ընտրողների շատ կարևոր մասն են. հետևաբար, բնական է, որ նրանք ներկայացված լինեն և բավարարվեն նրանց կարիքներն ու հատուկ պահանջները:
«Դրանք պետք է արտացոլվեն քաղաքական կուսակցությունների ծրագրերում։ Ավելին, պետական ծրագրերը պետք է խնդիրներ ունենան երիտասարդների հետ կապված, այդ խնդիրներով պետք է զբաղվեն, և այստեղ վիճելի բան չկա։ Ինչ վերաբերում է հասունությանը և արդյոք մենք պատրաստ ենք քվեարկել 16-ից, մենք կարող ենք տեսնել, թե ինչպես է դա ընթանում, բայց ես միշտ ցանկանում եմ ոչ միայն ծածանել դրոշը, այլև ողջամիտ փաստարկներ խմբի տեսանկյունից», – ասաց Զիլյուկայտեն:
