«Այն, ինչ տեղի ունեցավ ԵԽԽՎ-ում, ադրբեջանական դիվանագիտության պարտությունն է».

Էմիլ Մամեդլի

Անար Մամեդլի. «Հաստատությունից հեռանալը բացասաբար կանդրադառնա Ադրբեջանի հեղինակության վրա».

Ադրբեջանն ապրում է Եվրոպայի խորհրդի հետ հարաբերությունների ամենալարված շրջանը, որի անդամն է արդեն 23 տարի։
Փետրվարի 24-ին Եվրոպայի խորհրդի խորհրդարանական վեհաժողովում Ադրբեջանի պատվիրակությունը հայտարարեց ԵԽԽՎ-ի հետ համագործակցությունը և կազմակերպությանն անորոշ ժամկետով իր մասնակցությունը դադարեցնելու իր որոշման մասին։

Հայտարարություն արած պատվիրակության ղեկավար Սամադ Սեիդովը որոշումը կապում է Ադրբեջանի նկատմամբ անարդար դիրքորոշման, կազմակերպությունում իսլամաֆոբ և ադրբեջանաֆոբ միտումների հետ։

ԵԽԽՎ 2023 թվականի աշնանային նստաշրջանում դատապարտվել է Ադրբեջանի Ղարաբաղի շրջանում իրականացված հակաահաբեկչական գործողությունը։ Ի պատասխան՝ Ադրբեջանը ԵԽԽՎ-ին հրավեր չուղարկեց փետրվարին կայանալիք արտահերթ նախագահական ընտրությունները դիտարկելու համար։ Դա էլ ավելի կտրուկ դարձրեց կազմակերպությունում Ադրբեջանի նկատմամբ վերաբերմունքը։ Երեքշաբթի օրը կայացած Մոնիտորինգի կոմիտեի նիստում Ադրբեջանի դեմ ընդունված փաստաթղթում որպես պատճառներից մեկը նշվում էր.

«Սամադ Սեյիդովն ամեն ինչ արեց Ադրբեջանի դեմ կոշտ որոշում կայացնելու համար».

Ուկրաինական մամուլը, որը հետևում է իրադարձություններին, նշում է, որ Մոնիտորինգի կոմիտեում կարող է համեմատաբար մեղմ որոշում կայացվել Ադրբեջանի վերաբերյալ. արեցսակայն ընդգծել է, որ պաշտոնական Բաքուն ինքը քայլ է արել հարաբերությունների լարվածության ուղղությամբ։

Ուկրաինական «Եվրոպեյսկայա պրավդա»-ի հրապարակման հեղինակի հետ զրուցած եվրոպացի խորհրդարանականներն ընդգծել են, որ չեն հասկանում, թե ինչու է Բաքուն նման քայլի դիմել։ Նրանք ասացին, որ Ղարաբաղում հաղթանակից հետո Իլհամ Ալիևի հեղինակությունը երկրում որևէ կասկած չի հարուցում, և նա ընտրություններում հաղթելու է նույնիսկ առանց որևէ կեղծիքի։ Այս ֆոնին նրանք զարմացած են, որ ԵԽԽՎ-ն որպես դիտորդ չի հրավիրվել և նշել են, որ համաձայն չեն, թեև մի քանի անգամ բացատրել են ադրբեջանական կողմին։

Ավելի ուշ նշվեց, որ հնարավոր կլինի կոնսենսուս գտնել Ադրբեջանի և ԵԽԽՎ-ի միջև, սակայն ադրբեջանական պատվիրակության ղեկավար Սամադ Սեյիդովն ամեն ինչ արեց իրավիճակն էլ ավելի լարելու համար.

«Սամադ Սեիդովը, ով երեքշաբթի օրը եկել էր կոմիտեի նիստին, կարող էր հակամարտությունը դադարեցնել հենց այնտեղ։ Բայց ինձ մոտ տպավորություն է ստեղծվել, որ նա ցանկանում է, որ ավելի շատ խորհրդարանականներ հանդես գան Ադրբեջանի դեմ: Եթե ​​նա ուզում էր, որ Ադրբեջանի դեմ ամենախիստ որոշումը կայացվի, նա հասավ դրան։ Սամադ Սեիդովի ելույթի արդյունքում ընտրությունների մշտադիտարկման հետ կապված մի փոքր հարց վերածվեց Ադրբեջանի հասցեին լուրջ մեղադրանքների։ – գրում է «Եվրոպեյսկայա պրավդան»։

«Փետրվարի 7-ից հետո Ադրբեջանը կփորձի երկխոսության ուղիներ բացել».

Քաղաքական վերլուծաբան Ռաուֆ Միրգադիրովը, մեկնաբանելով Meydan TV-ի հետ կատարվածը, նշել է, որ այս իրադարձությունը ադրբեջանական դիվանագիտության ամենամեծ պարտություններից է։

«Թեկուզ այն պատճառով, որ խոսակցությունը դուրս է շպրտվել՝ ի պատասխան պատվիրակության լիազորությունները սահմանափակելու։ Այսինքն՝ ադրբեջանական կողմը, մտածելով, որ չի կարող կանխել որոշումը, նախապես անորոշ ժամանակով լքում է ԵԽԽՎ-ն։ Սա վկայում է այն մասին, որ Ադրբեջանի արտաքին քաղաքականությունն այնքան էլ հաջող չէ, որքան հայտարարվում էր։ – նա ասաց.

Ըստ Ռ.Միրգադիրովի, պաշտոնական Բաքվի դաշնակիցների թիվն այնքան է նվազել, որ Ադրբեջանի դեմ որոշակի պատժամիջոցների կիրառումն իրականություն է դարձել։

Մյուս կողմից նա նշեց, որ ժողովրդավարական վիճակը, մամուլի վիճակը, անկասկած, շատ ծանր է, 10-ից ավելի լրագրողներ բանտում են, նրանցից երեքը կանայք են, եթե դատավարություն լինի, յուրաքանչյուրին սպասվում է երկարաժամկետ ազատազրկում։

«Թեև արևմտյան երկրները, առաջին հերթին ԱՄՆ-ը, ուղերձ հղեցին Ադրբեջանին, դրանք խորհրդանշական պատժամիջոցներ էին, այսինքն՝ 907-րդ ուղղման վերականգնում և այլն։ Դրան հաջորդեց Եվրամիության հայտարարությունը, և վերջապես Եվրախորհրդի քայլն ինքնին ուղերձներ են։ Այսօր գլոբալ պատերազմ է ընթանում ազատության և ստրկության միջև, ցավոք, Ադրբեջանը չի կարողացել հստակ որոշել իր դիրքորոշումը։ Արևմուտքին մտահոգում է Ադրբեջանի՝ իրավիճակը արդիական դարձրած բանակցային գործընթացից խուսափելը և հակվածությունը դեպի Ռուսաստան, այսինքն՝ ագրեսորի հետ հարաբերությունների սերտացումը։ ասաց փորձագետը։

Ռ.Միրգադիրովը հայտարարության մեջ «Եվրախորհուրդը Հայաստանից պատասխան չի պահանջել իր օկուպացիոն քաղաքականության համար».անդրադառնալով դրույթին, նշեց, որ Եվրոպայի խորհուրդը առաջին միջազգային կազմակերպությունն է, որը հայտարարել է, որ կազմակերպության անդամ պետության կողմից մեկ այլ անդամ պետության տարածքի բռնազավթումն անհանդուրժելի է և անթույլատրելի։

«Ինչ վերաբերում է Հայաստանի դեմ ցանկացած պատժամիջոցների կիրառմանը, ապա դա Ադրբեջանի դիվանագիտության ակտիվ լինելու և առկա ուղղությունները օգտագործելու հարց է։ Չեմ հիշում, որ ադրբեջանական պատվիրակությունը Եվրախորհրդի առաջ բարձրացրել է Հայաստանի լիազորությունների կասեցման հարցը։ – նա ասաց.

Քաղաքագետը, սակայն, կարծում է, որ Ադրբեջանը պատրաստ չէ դուրս գալ կազմակերպությունից, և այս իրադարձությունը ժամանակավոր դեմարշ է։

Նրա խոսքով, ներկայիս լարվածությունը կշարունակվի մինչեւ ընտրություններ, իսկ փետրվարի 7-ից հետո Ադրբեջանը կփորձի բացել կամ վերականգնել երկխոսության ուղիները։

«Դրա պատճառներից մեկը Բաքվի տնտեսական կախվածությունն է Արեւմուտքից։ Երկիրը արտարժութային պահուստների և ներդրումների վերականգնման մեծ կարիք ունի։ Դա հնարավոր է Արեւմուտքի հետ համագործակցության շրջանակներում։ Միաժամանակ, Ադրբեջանի քաղաքական վերնախավը ներդրումներ ունի արևմտյան երկրներում, գոնե սեփականության մակարդակով։ Չեմ կարծում, որ Ադրբեջանը պատրաստ է ամբողջությամբ զրկվել նավթից ու գազից, և քաղաքական վերնախավի ներկայացուցիչները կկորցնեն իրենց ունեցվածքը՝ ամբողջությամբ խզելով հարաբերությունները Արևմուտքի հետ։ – ասաց Ռ.Միրգադիրովը։

Նա կարծում է, որ հարաբերությունները կվերականգնվեն, եթե Բաքուն փետրվարի 7-ից հետո արագացնի խաղաղ բանակցությունները, կարճ ժամանակում խաղաղության պայմանագիր կնքի, վերականգնի նախկին հավասարակշռությունը Ռուսաստանի և Իրանի հետ հարաբերություններում։

«Եվրախորհրդից դուրս գալը կարող է հետևանքներ ունենալ».

Իրավապաշտպան, ընտրությունների և պետական ​​կառավարման փորձագետ Անար Մամեդլին նույնպես կարծում է, որ պատվիրակության հայտարարությունը չի նշանակում միանշանակ դադարեցնել Ադրբեջանի համագործակցությունը Եվրոպայի խորհրդի հետ։

«Սա նախքան քննարկման հայտարարություն է և շատ բան կախված է քննարկման արդյունքից: Եթե ​​Խորհրդարանական վեհաժողովի քննարկման ժամանակ ինչ-որ պայմաններ առաջադրվեն, հնարավոր է որոշակի պահի վերսկսել համագործակցությունը։ Ներկա ճգնաժամի պայմաններում ադրբեջանական կողմը չցանկացավ մասնակցել քննարկումներին, բոյկոտեց քննարկումները և սառեցրեց իր գործունեությունը։ Ենթադրում եմ, որ դա կախված է Խորհրդարանական վեհաժողովի ցանկացած բանաձեւից կամ հանձնարարականից փաստաթղթից, թե ինչպիսին կլինի գործողությունների հաջորդ ընթացքը»: – նա ասաց.

Ա.Մամադլիի խոսքերով, Ադրբեջանի համար ամբողջությամբ անհնար է մեկ օրում լքել ինստիտուտը։ Նա նշեց, որ եթե նման գործընթաց սկսվի, երկար ժամանակ կպահանջվի։

«Որովհետև Ադրբեջանը միացել է ԵԽ մի շարք փաստաթղթերի և համագործակցում է նրա կառույցների հետ։ Եթե ​​անդամակցությունից դուրս գալու հարցը արդիական դառնա, իհարկե կարող են լինել հետեւանքներ։ Առաջին հերթին կտուժեն Ադրբեջանի քաղաքացիները, քանի որ Եվրոպայի խորհուրդը ամենակատարյալ իրավապաշտպան կազմակերպությունն է Եվրոպայում»։

Նա կարծում է, որ ԵԽ-ին անդամակցությունը հեղինակության խնդիր է, որից օգտվում են ինչպես քաղաքացիները, այնպես էլ պետական ​​կառույցները։ Ըստ Ա.Մամադլիի, եթե այս միտումը շարունակվի, դա կարող է բացասական իմիջ ստեղծել Ադրբեջանի համար։

«Պատկերացրեք, որ Ադրբեջանում անցկացվում են երաժշտական ​​մրցույթներ, սպորտային և մշակութային այլ միջոցառումներ, ընդլայնվում են հարաբերությունները եվրոպական բանկերի հետ։ Այսինքն՝ այս ամենի ձեւավորման գործում մեծ դեր ունի Եվրախորհուրդը։ Հանկարծ նման որոշումը բացասաբար կանդրադառնա Ադրբեջանի հեղինակության վրա, կտուժեն քաղաքացիները։

Փորձագետը նաև ասաց, որ չի կարծում, որ իրավիճակն ավելի կրիտիկական կդառնա.

«Կարծում եմ՝ առաջիկայում այդ հարցերը կհստակեցվեն։ Չեմ կարծում, որ Բաքվի դժգոհությունը Եվրախորհրդի նկատմամբ կապված է այն մեղադրանքների հետ, թե ղարաբաղցի հայերը լքել են Ադրբեջանը։ Ադրբեջանը բավական ռեսուրս ունի այդ մեղադրանքները հարթելու համար։ Հարցը գտնվում է նաև Արդարադատության միջազգային դատարանում, Հայաստանը բողոք ունի դատարանին, այն քննարկվում է։ Կառավարությունը կարող է բավական լուրջ փաստարկներ բերել դրանք օրակարգից հանելու համար»։

Նրա խոսքով՝ հիմնական պատճառը Ադրբեջանի՝ որպես մոնիտորինգի տակ գտնվող երկրի չհամագործակցությունն է։ Ա.Մամադլին հիշեցրեց, որ համազեկուցողներին երկար ժամանակ թույլ չէին տալիս մուտք գործել երկիր, նրանց թույլ չէին տալիս հանդիպել բանտարկյալների հետ, երբ նրանք վերջին անգամ եկան Ադրբեջան։

«Վերջին անգամ փետրվարի 7-ին չեն հրավիրել արտահերթ նախագահական ընտրություններին։ Այսինքն՝ նրան անզգույշ վերաբերմունք են ցուցաբերել։ Այս ամենն անխուսափելիորեն սրեց հարաբերությունները։ Բայց ելք կա, և դա մեծապես կախված է ԵԽԽՎ-ի կայացրած որոշումից, թե ինչ է հիմք ընդունել և ինչ պայմաններ է առաջադրում Ադրբեջանի հետ կապված հարցերում։