«Միայն մեկ երկիր կա, որը չի հարգում մեր կանոնները, դա Ադրբեջանն է».

«Դրսից մեկը չի գա հարցերը լուծի».

Հունվարի 24-ին որոշում է կայացվել Եվրոպայի խորհրդի խորհրդարանական վեհաժողովում (ԵԽԽՎ) Ադրբեջանը ներկայացնող պատվիրակությանը զրկել ձայնի իրավունքից մինչեւ 2025 թվականի հունվարին ԵԽԽՎ նստաշրջանը։ ԵԽԽՎ պատգամավոր Ֆրենկ Շվաբեն, ով քննարկումների ժամանակ տարբերվում էր իր դիրքորոշմամբ և կարծիքներով, հարցազրույց է տվել Meydan TV-ին։ Գերմանիայի սոցիալ-դեմոկրատական ​​կուսակցության անդամ է։

«Եթե խոսենք քննարկումների մասին, մենք քննարկել ենք Ադրբեջանում տիրող ընդհանուր իրավիճակը, և 46 երկրների թվում, որոնք ներկայումս ԵԽ անդամ են, Ադրբեջանն ունի ամենավատ վիճակը։ Դրա համար էլ մտածեցինք՝ հիմա երկրում քաղբանտարկյալներն ավելի շատ են։ «Մարդկանց առանց որևէ ապացույցի վերացական մեղադրանքներով բանտ են նստեցնում միայն այն պատճառով, որ քննադատում են նախագահին և կառավարությանը»։,- ասաց Շվաբեն։

Պատգամավորն ասում է, որ ներկայումս Ադրբեջանում պատրաստվում են ընտրությունների։ Նրա խոսքով, որտեղ չկա արդարություն և ազատություն, ոչ ոք չի կարող իր կարծիքը հայտնել.

«Ադրբեջանում ԶԼՄ-ների ազատությունը աշխարհում ամենացածր մակարդակի վրա է. Այսպիսով, եթե նայեք այն բանին, որ Եվրախորհուրդը Ռուսաստանին հեռացրեց կազմակերպությունից շատ հիմնավոր պատճառներով, ապա Ադրբեջանում իրավիճակը ամենավատ իրավիճակն է Եվրախորհրդում: Ասել է թե՝ սա այն է, ինչ պետք է քննարկել։ Սա Ադրբեջանում իրավիճակի ընդհանուր պատկերն է»։

««Ես երբեք չեմ գնացել Լեռնային Ղարաբաղ առանց Ադրբեջանի թույլտվության».

Ադրբեջանցի խորհրդարանականների ձայնի իրավունքից զրկելը հասարակության մեջ միանշանակ չի ընդունվել։ Հնչած կարծիքների թվում կային նաև այնպիսիք, ովքեր ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորումն ու Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության վերականգնումը կապում էին ԵԽԽՎ «կողմնակալ» դիրքորոշման հետ։ Պատճառների վերաբերյալ պատգամավորն ասաց, որ ուշադրություն է դարձնելու միայն երեք խնդրի.

«Եվրոպական խորհուրդը միշտ հղում է անում ՄԱԿ-ին, երբ նա որոշում է կայացնում ցանկացած անորոշության վերաբերյալ։ ՄԱԿ-ում իրավիճակը շատ պարզ է. Ղարաբաղը Ադրբեջանի մի մասն է. Նա բառացիորեն եղել է Ադրբեջանի կազմում։ Իսկ դա դեռ Ադրբեջանի կազմում է։ Երկրորդ՝ ԵԽ-ն տարածքային խնդիրներ լուծող կազմակերպություն չէ։ Մենք իրավապաշտպան կազմակերպություն ենք, որը նվիրված է ժողովրդավարությանը: Մենք տարածքներ չենք վերադարձնում երկրներին և դա մեր իրավասության մեջ չէ։ Այսպիսով, ի՞նչ կարող էինք մենք անել: Սա Լեռնային Ղարաբաղի ճանաչումն է որպես Ադրբեջանի մաս։ Բայց բանակցություններ կազմակերպելու համար այն վերադարձնելը մեր լիազորությունների մեջ չէ։ Ի՞նչն է մեր ուժի մեջ։ Եվրախորհրդում մենք կարող ենք հետևել Եվրոպայի վրա ազդող մարդու իրավունքների իրավիճակին։ Իհարկե, մենք կարծիք ունենք հակամարտությունների կարգավորման վերաբերյալ, և հետևաբար վստահ ենք, որ եթե անգամ դու դրա իրավունքն ունես, չես կարող հակամարտությունը լուծել պատերազմների, ագրեսիայի, մարդու իրավունքների ոտնահարման միջոցով։ Այստեղ նկատի ունենք, որ ինչ էլ անես, պետք է խնդիրը լուծես։ Ինչպես Հայաստանը չցանկացավ համագործակցել կորպորատիվ մակարդակով, այո, դա նորմալ է, բայց, այնուամենայնիվ, դա այն չէ, որ մենք պետք է քննարկենք»։

Վերջին՝ երրորդ խնդրի վերաբերյալ Շվաբեն ասաց, որ հարցը միշտ ուռճացված է.

«Ես երբեք չեմ եղել Լեռնային Ղարաբաղում։ Ես երբեք չեմ գնացել Լեռնային Ղարաբաղ առանց Ադրբեջանի թույլտվության. Ի դեպ, Հայաստանում էլ երբեք չեմ եղել։ Սա ոչ թե Ադրբեջանի և Հայաստանի, այլ այլ երկրների հետ ճիշտ հարաբերություններում ապրելու խնդիր է։ Հայաստանը գտնվում է Եվրոպայի խորհրդի մոնիտորինգի ներքո. Այդ մասին կարող եք կարդալ քննադատական ​​զեկույցում։ Ադրբեջանը նույնպես մոնիտորինգի տակ է, և մարդիկ պարզապես խնդրում են համագործակցել այլ երկրների հետ, պահպանել համագործակցության կանոնները։ Կա միայն մեկ երկիր, որը չի հարգում մեր կանոնները, դա, ցավոք, Ադրբեջանն է»։

«2015 թվականի ընտրություններում Դիտորդական առաքելության դիտորդների մեծ մասը գնվել է փողով»։

2013 թվականից սկսած՝ Ադրբեջանի իշխանությունները սկսել են ճնշում գործադրել հասարակական կազմակերպությունների ղեկավարների վրա։ Որոշ ժամանակ անց այդ ճնշումները տարածվեցին նաեւ լրագրողների վրա։ Այսպիսով, 2014 թվականի դեկտեմբերի 5-ին հետաքննող լրագրող Խադիջա Իսմայիլը ձերբակալվել է արվել է. Հետո կնքվեց «Ազատություն» ռադիոկայանը։ Meydan TV-ի դեմ քրեական գործ է հարուցվել, նրա աշխատակիցներին արգելվել է լքել երկիրը, ոմանք դատապարտվել են վարչական ազատազրկման։

Չնայած այս բոլոր իրադարձություններին, ԵԽԽՎ-ի և Ադրբեջանի միջև տարբեր նախագծեր 2014-2016 թթ ստորագրված. Հասարակությունից «ինչու է հիմա պատժվում Ադրբեջանը» հարցին Ֆրանկ Շվաբեի պատասխանը հետևյալն էր.

«Հենց այն պատճառով, որ մենք շատ մտահոգված ենք այս կազմակերպության հուսալիությամբ, մենք հիմա այս որոշումը կայացրել ենք։ Որովհետև Ադրբեջանի կառավարությունը, նախագահ Իլհամ Ալիևը որոշեց խարխլել Եվրոպայի խորհրդի հեղինակությունը։ Նրանք դա գիտեն և լրագրողներին չեն թողնում երկիր, դիտորդական առաքելություն չեն հրավիրում, թեև պարտավորություններ ունեն, բայց իջեցրել են այս կազմակերպության վարկանիշը։ Եվրոպական կոնսորցիումի քաղաքական գործիչները կոռումպացված էին. Ցավոք սրտի, այս պատճառով, 2014-2016 թվականներին Եվրոպայի խորհրդի անդամ շատ երկրներում քննադատությունն այնքան էլ բարձր չէր։ Ես սրա ականատեսը եղա դիտորդական առաքելության շրջանակներում 2015 թվականի խորհրդարանական ընտրությունների ժամանակ։ Քանի որ Ադրբեջանում դիտորդական առաքելության անդամներից շատերը գումարներ էին ստանում Ադրբեջանից, անդամների մեծ մասն անգամ չկարողացավ կարծիք կազմել, թե ինչ իրավիճակ է այնտեղ տեսել։ Սա հանգեցրեց մեծ կոռուպցիոն սկանդալի Եվրոպայի խորհրդում և համաշխարհային կազմակերպություններում, և մենք աշխատեցինք դրա վրա: Այս հարցը շարունակվեց մի քանի տարի, և մենք պատժամիջոցներ ունեինք բազմաթիվ քաղաքական գործիչների նկատմամբ։ Մոտ 20 պատգամավոր զրկվել են աշխատանքից և այլեւս թույլ չեն տա աշխատել այս կազմակերպությունում։ Այն ժամանակ քննադատությունը քիչ էր, քանի որ Ադրբեջանը դարձյալ վճարում էր քաղաքական գործիչներին։ Դա ակնհայտ կոռուպցիա էր, որովհետեւ այն ժամանակ երկրին քննադատողները շատ չէին, ինչը, ցավոք, ճիշտ է»:

«Մեր խոսնակներին թույլ չեն տալիս մուտք գործել երկիր».

«Մենք քննարկել ենք մարդու իրավունքների վիճակը, ժողովրդավարական իրավունքների վիճակը։ Բայց կասկած չկա, որ այդ հակամարտությունը եղել է Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև, և մենք տեսանք, թե ինչ սարսափելի իրավիճակ է տիրում Ղարաբաղում մարդկանց և փախստականներին: Մոնիտորինգի ընթացակարգը նպատակ ունի պարզել իրավիճակը, և խնդրի այս հատվածի համար մենք խնդրեցինք մեր զեկուցող Փոլ Գավանին այցելել Լաչինի միջանցք։ Բայց նրան Ադրբեջան չթողեցին։ Մենք խնդրում ենք Ադրբեջանին, քանի որ կազմակերպությունում բոլորը պետք է մեզ հնարավորություն տան: Դիմեցինք մուտքի համար, բայց մեզ մերժեցին» – ԵԽԽՎ պատգամավորն ասաց.

Այն, որ բանախոսներին թույլ չեն տվել մուտք գործել երկիր, դրանով չի ավարտվել։ Այսպիսով, կառավարությունը թույլտվություն չի տվել ԵԽԽՎ լրագրողներին, ովքեր ցանկանում էին հանդիպել քաղբանտարկյալների հետ.

«Անցած տարի Ադրբեջանում մեր մոնիտորինգի լրագրողները երկու անգամ դիմել են և ցանկացել են գնալ բանտ և հանդիպել քաղբանտարկյալներին։ Զանգահարեցինք ու դարձյալ թույլ չտվեցին խոսնակներին հսկել։ Ի վերջո, մենք ցանկացանք գալ, դիտարկել ընտրությունները, բայց մեզ չհրավիրեցին։ Կանոնների խախտումները շարունակվել են, և այս կազմակերպությունը երբեք նման փորձ չի ունեցել, և դա է միակ պատճառը։ Ո՛չ Հայաստանը, ո՛չ Ղարաբաղը. Հիմնական պատճառը ոչ թե ինչ-որ տարածքի վերադարձն է իր տեղը, դա կապված է մարդու իրավունքների հետ և, իհարկե, համագործակցության բացակայությունը հատկապես ԵԽ-ի հետ՝ կապված մոնիտորինգային մեր պարտավորությունների կատարման հետ»։

«…կարելի է նայել գեղեցիկ սարերին, բայց չես կարող բանտ նստել ու վերահսկել իրավիճակը…»:

«Գիտեք, Եվրոպական խորհուրդը իսկապես հստակ հայտարարություն արեց։ Ադրբեջանն ինքնիշխան, անկախ երկիր է, դրսից ոչ ոք չի կարող գալ ու լուծել խնդիրները։ Ես չեմ կարող գալ Ադրբեջան, գնալ բանտ ու ազատել քաղբանտարկյալներին. Սա մեր իրավասությունների մեջ չէ, Ադրբեջանում կամ աշխարհում ոչ մի տեղ դա հնարավոր չէ, և ոչ ոք չի ցանկանում դա անել։ Այն, ինչ մենք կարող ենք և պետք է անենք՝ խոսել իրավիճակի մասին, դիտարկել իրավիճակը, նկարագրել կատարվածը։ Սա մեր պարտավորությունն է: Այդուհանդերձ, մենք ոչինչ չենք կարող փոխել երկրում, բայց տրամադրում ենք այն ամենը, ինչ կարող ենք տալ, այն ամենը, ինչ գիտենք, անհրաժեշտ է երկրում իրավիճակը բարելավելու համար»։

Ֆրենկ Շվաբեն ասում է, որ երկիրը պետք է անի այն, ինչ կարծում է, որ կարող է անել իր սեփական ընթացակարգերով, և երկրի մարդիկ պետք է աշխատեն դրա համար.

«Բայց մենք պետք է պնդենք մեր պարտավորությունների վրա, իսկ մյուս խնդիրը իրավունքն է, ոչ միայն մոնիտորինգի իրավունքը։ Սա մեր պատասխանատվությունն է, քանի որ եթե մենք չկարողանանք դա անել, այս կազմակերպության իմաստը կկորչի, դա անիմաստ պատրվակ չի լինի Ադրբեջանի կողմից։ Մյուս 45 անդամ երկրների համար հաստատությունն անիմաստ կլինի։ Եթե ​​թույլ տանք, որ Ադրբեջանը մեզ հետ խաղա, կասեն. «Լավ, այս զեկույցը լավն է, ուզում ենք գնել»։ Համագործակցենք, այս խոսողը լավն է, կարող է գալ, ընդունում ենք, բայց մյուս խոսողին չենք սիրում, երկիր չենք թողնում։ Զեկույցի այս հատվածը մեզ դուր եկավ՝ կարելի է նայել գեղեցիկ սարերին, բայց չես կարող գնալ բանտ ու վերահսկել իրավիճակը, կամ եթե ասեն, որ ԵԱՀԿ-ն կարող է գալ և վերահսկել ընտրությունները, բայց ԵԽ-ն կարող է. մի արա դա:

«Եվ գուցե դրանք օգտագործեն իրենց կարծիքը փոխելու համար ու ասեն, որ Եվրախորհուրդն էլ կարող է գալ, բայց մենք նրանց հնարավորություն ենք տալիս, թե քանի հոգի պետք է լինի աթոռին և այլն։ Դա անհնար է։ Գիտեք, թե քանի կեղծ դիտորդական առաքելություն է հրավիրվել փետրվարի 7-ի ընտրություններին։ Համոզվեք, թե ինչ վիճակում են, քանի որ վերջին ընտրություններում 15-ից ավելի միջազգային պատվիրակություններ են եղել, ոչ միայն հրավիրվել են, այլ կազմակերպված քարոզարշավ է եղել ադրբեջանական կողմից։ Հետո երկուշաբթի առավոտյան նրանց կարող եք տեսնել հեռուստացույցով ու հետաքրքիր կասեն, որ ընտրությունների հետ ամեն ինչ լավ է»։

Պատգամավորն ասաց, որ ընտրություններին դիտորդական առաքելություն իրականացնելու իրավունք ունեն երկու կազմակերպություններ՝ ԵԱՀԿ-ն և Եվրոպայի խորհուրդը։

«Ադրբեջանը փորձում է խաղալ այս երկու կազմակերպությունների հետ եւ նրանց իրար դեմ հանել։ Սա մի բան է, որը մենք թույլ չենք տա։ Մենք օգնության կարիք ունենք՝ կատարելու մեր պարտավորությունները՝ վերահսկելու իրավիճակը Խորհրդային Գերմանիայում, Ֆրանսիայում, Իտալիայում, Մոլդովայում կամ այլուր։ Եթե ​​մենք սկսենք թույլ տալ, որ անդամ երկիր Ադրբեջանին դա անի, եթե մենք քայլեր չձեռնարկենք, այլ երկրներ կգան և կասեն, թե ինչու Ադրբեջանը կարող է որոշել, իսկ մենք՝ ոչ։ Այն, ինչ մենք հիմա անում ենք, այն է, որ եթե մեր երկիր եկող պատգամավորները չեն համագործակցում մեզ հետ, մենք չենք ուզում նրանց հետ համագործակցել։ Եթե ​​դուք չեք հետևում կանոններին, չեք կարող դառնալ կազմակերպության անդամ«.