Իրավապաշտպանները քննադատում են օմբուդսմենի զեկույցը

Մարտի 5-ին Միլլի Մեջլիսն ընդունել է Ադրբեջանի մարդու իրավունքների հանձնակատար Սաբինա Ալիևայի տարեկան զեկույցը 2023 թվականին երկրում մարդու իրավունքների պաշտպանության վերաբերյալ։

Ալիեւան հայտնել է, որ անցյալ տարի օմբուդսմենը ստացել է 29411 դիմում։

«Սահմանադրական օրենքով սահմանված ժամկետներում վերաքննիչ բողոքները քննարկվել եւ պատասխանվել են։ Պաշտպանի հասցեին ստացված դիմումների համաձայն՝ ազատության իրավունքի տրամադրման, անձը հաստատող փաստաթղթի տրամադրման, բնակության վայրում գրանցման, անձը հաստատող փաստաթղթի անձը հաստատող համարի ապաակտիվացման, երկրից մեկնելու սահմանափակումը վերացնելու վերաբերյալ. , և նման այլ հարցեր արտացոլվեցին։ Այդ դիմումների վերաբերյալ դիմումներ են արվել իրավասու պետական ​​կառույցներին, անհրաժեշտ միջոցներ են ձեռնարկվել իրավունքների վերականգնման համար»,- նշել է Ալիեւան։

Օմբուդսմենն ասաց, որ լուրջ մտահոգիչ են երեխաների՝ հատկապես աղջիկների, կրթությունից շեղվելու, վաղ ամուսնության, երեխաների նկատմամբ բռնության դեպքերը հասարակության, ընտանիքում և ուսումնական հաստատություններում։

Զեկույցում առաջարկվել է գույքագրել և պետական ​​գրանցել Բաքու քաղաքում և նրա հարակից տարածքներում զբաղեցրած հողատարածքներում ապօրինի կառուցված տները, հասցեներ տալ անշարժ գույքի և տրանսպորտային ենթակառուցվածքների օբյեկտներին։

Խոսելով Իրաքում և Սիրիայում կռվող զինված խմբավորումներից պատանդների հայրենադարձության մասին՝ նա ասել է, որ 2023 թվականին Սիրիայից հայրենադարձվել է Ադրբեջանի 60 քաղաքացի, այդ թվում՝ 13 կին և 47 երեխա։

«Ադրբեջանի կառավարության ձեռնարկած միջոցառումների արդյունքում Իրաքից և Սիրիայից հայրենադարձվել է 469 երեխա և կին։

Օմբուդսմեն Ալիեւան խոշտանգումների և այլ դաժան, անմարդկային կամ արժանապատվությունը նվաստացնող վերաբերմունքի կամ պատիժների մասին ասել է, որ 347 այցելություն է կատարվել հաստատություններ, որտեղ մարդիկ չեն կարողացել հեռանալ իրենց կամքով։

«Այցելությունների ընթացքում պարզվել է, որ 2500 հոգու համար նախատեսված Բաքվի թիվ 1 քննչական մեկուսարանում պահվում է սահմանվածից ավելի մարդ։ Բացի այդ, որոշվել է, որ թիվ 2 քննչական մեկուսարանում պահվում է 800 մարդ, թիվ 3 քննչական մեկուսարանում՝ 1400 մարդ, իսկ թիվ 2-ում պատիժը կրում է 1411 բանտարկյալ։ ՔԿՀ-ն, որն ունի 1200 հոգու կալանքը.

Տարվա ընթացքում դատարանի որոշմամբ ավելի քան 100 մարդ արդարացվել է։

«Չնայած որոշ տարիներին մինչև 200 մեղադրյալների արդարացմանը, քրեական դատավարության ընթացքում այդ անձանց նկատմամբ ոչ միայն կիրառվել են կալանքի միջոցներ, այլ որոշ դեպքերում դրանք նաև երկարացվել են։

Ըստ վիճակագրական տվյալների՝ հանցագործություն կատարած, ինչպես նաև նախկինում քրեական պատասխանատվության ենթարկվածների թիվն ավելանում է։

«Այսպիսով, այս թիվը 2020-ին կազմել է 2859, 2021-ին՝ 4374, իսկ 2022-ին հասել է 5127-ի։ Ուստի վերլուծություններ պետք է կատարվեն պետական ​​համապատասխան կառույցների կողմից, քայլեր ձեռնարկվեն՝ վերացնելու պատճառներն ու պայմանները, որոնք հանգեցնում են նույն անձի կողմից կրկնվող հանցագործությունների»,- ասաց նա։

Օմբուդսմենը մտահոգված է նաև այն հանգամանքով, որ մի շարք դեպքերում ձերբակալվածներին թույլ չեն տալիս հանդիպել փաստաբանների հետ։

«Չնայած ձերբակալված և ձերբակալված անձանց փաստաբանների կողմից ոստիկանության մարմիններին ներկայացված համապատասխան հրամանին, նրանց հանդիպումները խոչընդոտելու վերաբերյալ դիմումներ են ստացվել Բաքվի Խաթայի, Նասիմիի, Նիզամիի, Բինագադիի շրջանային ոստիկանական բաժանմունքներից, ինչպես նաև ոստիկանության կողմից։ Ոստիկանության Աբշերոնի շրջանային վարչությունը, ինչպես նաև ԱՀ ՆԳՆ գլխավոր կազմակերպված հանցավորության դեմ պայքարի վարչությունը։ Որոշ դեպքերում ոստիկանության մարմիններում փաստաթղթային սխալներն ու թերությունները հանգեցնում են դժվարությունների՝ պարզելու, թե արդյոք գրանցման գործընթացը ճիշտ է կազմակերպված, արդյոք պահպանվել են անձանց բերման ենթարկելու հետ կապված ընթացակարգային ժամկետները, թե ոչ, և շատ դեպքերում ծառայում են կանխելուն։ նման խախտումներ հայտնաբերելուց»,- նշված է զեկույցում։

Ըստ օմբուդսմենի՝ ժամանակավոր պահման վայրերում հայտնաբերված թերություններից մեկը վերաբերում էր ձերբակալված կամ կալանավորված անձանց խցերում տեղավորելուն՝ առանց հաշվի առնելու նրանց նախկին համոզմունքները և առողջական վիճակը։

«Այսպիսով, Նիզամիի շրջանային ոստիկանության բաժին կատարած այցի ժամանակ նկատվել է, որ ի հեճուկս ներքին կարգապահական կանոնների, առաջին անգամ ձերբակալված անձինք պահվել են նույն խցում, ինչ նախկինում դատվածություն ունեցող անձինք։ «Ազգային կանխարգելիչ խմբի անդամներ են հայտնաբերվել նաև ոստիկանության Խաթայի շրջանի, Սաբայիլի շրջանի ոստիկանության, Շամկիրի շրջանի ոստիկանության և Աղստաֆայի շրջանային ոստիկանության բաժանմունքների ժամանակավոր պահման վայրերում»։

Խոսելով «Տեղեկատվություն ստանալու մասին» օրենքի կիրառման մասին՝ Ալիեւան ասել է, որ մոնիտորինգի և հետաքննության արդյունքում պարզվել է, որ պետական ​​կառույցների մեծ մասի կողմից զգալի առաջընթաց է գրանցվել ինտերնետային տեղեկատվական ռեսուրսների ստեղծման ոլորտում։

«Սակայն որոշ կառույցների կողմից ստեղծված տեղեկատվական ռեսուրսները դեռ չեն համապատասխանում օրենսդրության պահանջներին։

Օմբուդսմենը գտնում է, որ դատական ​​որոշումների կատարումն ապահովելու համար պետք է ուժեղացնել աշխատանքը գործադիր ծառայողների գործունեության նկատմամբ վերահսկողության բարձրացման, օրենքով սահմանված կարգով գործադիր կարգապահության պահպանման, պատասխանատվության զգացումը բարձրացնելու և կանխարգելելու ուղղությամբ։ հետաձգման դեպքեր.

«Օմբուդսմենի կողմից ստացված դիմումների վերլուծությունը ինչպես 2023 թվականին, այնպես էլ նախորդ տարիներին հուշում է, որ դատական ​​որոշումների կատարման ոլորտում օրենսդրության բարելավման անհրաժեշտություն կա։

Օմբուդսմենը նաև կարծում է, որ պետք է միջոցներ ձեռնարկել՝ վերացնելու խոչընդոտները կալանավորված անձանց հետ հանդիպելու փաստաբանների պրակտիկայում, որոնց իրավունքները պաշտպանում են և առանց որևէ սահմանափակումների գաղտնի հաղորդակցություն պահպանելու համար։

Օմբուդսմենի զեկույցում նշվում են նաև սոցիալական, տնտեսական, կրթական և առողջապահական իրավունքները, ինչպես նաև զինծառայողների, այդ թվում՝ հաշմանդամների և պատերազմի մասնակիցների իրավունքները:

Իրավապաշտպանները, մեկնաբանելով այս զեկույցը, քննադատել են այն։ Հիմնականում այն ​​պատճառով, որ զեկույցը փաստեր չի պարունակում քաղաքացիների քաղաքական իրավունքների ոտնահարման, այդ թվում՝ հավաքների, միավորումների, լրատվամիջոցների, ընտրական իրավունքների, ինչպես նաև լրագրողների ձերբակալության և ընդհանրապես քաղբանտարկյալների խնդիրների մասին։

Քաղբանտարկյալների մոնիտորինգի կենտրոնի ղեկավար Էլշան Հասանովը Turan-ին ասել է, որ օմբուդսմենը հայտարարում է, որ Ադրբեջանում քաղբանտարկյալներ չկան։

«Ադրբեջանը կառավարվում է խորհրդային մեթոդով։ Իշխանությունները, Միլլի Մեջլիսը հայտարարում են, որ երկրում քաղբանտարկյալներ չկան։ Նրանք թիմի անդամներ են, դա պետք է ասեն, ես դա հասկանում եմ։ Բայց օմբուդսմենի, այսինքն՝ երկրի թիվ մեկ իրավունքների պաշտպանի համար նման բան ասելն անընդունելի է»,- ասաց նա։

Նրա խոսքով՝ 2018 թվականին, երբ նախագահը ներում շնորհեց 52 մարդու, բոլորը ծափահարեցին նախագահին՝ քաղբանտարկյալներին ազատ արձակելու համար։

«Հիմա օմբուդսմենը չգիտի՞ երկրում ընթացող գործընթացների մասին։ Երկրի անկախ իրավապաշտպանները տեսնում են Ադրբեջանի քաղբանտարկյալներին, Եվրախորհուրդը, Եվրախորհրդարանը, ԱՄՆ Պետդեպարտամենտը, իսկ երկրի թիվ մեկ իրավապաշտպանը նրանց չի տեսնում։ – Նա հարցրեց.

Ինչ վերաբերում է կրոնական բանտարկյալների իրավունքների պաշտպանությանը, իրավապաշտպանն ասաց, որ օրերս կբացեն քաղբանտարկյալների նոր ցուցակ.

«Թարմացված ցուցակում հավատացյալների թիվը կրկին ավելացել է։ Նրանք ձերբակալվում են թմրանյութերի մեղադրանքով և մեղադրվում Իրանի օգտին լրտեսության մեջ»,- ասել է նա։

Հասանովի խոսքով՝ ինչպես քաղբանտարկյալները, այնպես էլ մյուս բանտարկյալները ենթարկվում են խոշտանգումների։

«Սա ամբողջ երկիրը գիտի, իսկ օմբուդսմենը՝ ոչ։ – նշել է նա։

«Պաշտպանության գիծ» իրավապաշտպան կազմակերպության գործադիր տնօրեն Ռուֆաթ Սաֆարովը Turan-ին ասել է, որ երկրում քաղաքական համակարգի բնույթը թույլ չի տալիս օմբուդսմենի անկախ գործունեությունը։

«Հատկապես վերջին մեկ տարում հանրապետությունում գագաթնակետին են հասել ռեպրեսիվ միջոցները, քաղաքական կշիռ ունեցող վարչական քրեական հետապնդումները, ինչպես նաև դաժան վերաբերմունքն ու խոշտանգումները։ Ափսոս, որ նշված հատկանիշների վերաբերյալ օմբուդսմենի ապարատի կողմից համարժեք արձագանքներ չտեսանք։ Նման հարցերն առանձնապես կարեւոր չեն զեկույցի տեքստում»,- ասաց նա։

Սաֆարովը կարծում է, որ Ադրբեջանում գործում է խիստ ավտորիտար կառավարում։

«Նման պայմաններում օմբուդսմենի ապարատը, ինչպես նաեւ տիկին Սաբինա Ալիեւան չեն կարող լիովին ազատ գործել։ Տեսեք, լրագրողները երկրում բանտում են. Abzas Media-ն ամբողջովին մեկուսացված է հասարակությունից։ Kanal 13-ի Բաքվի գրասենյակի ղեկավարը բանտում է. Բլոգերներ, իրավապաշտպաններ, կուսակցությունների նախագահներ, բնապահպան բանտարկյալներ, այս ամենն արձանագրվա՞ծ է զեկույցում։ Իհարկե ոչ. Բաքվում, ծայրամասերում, այսինքն՝ ամբողջ երկրում, ամեն ժամ հալածանքներ են տեղի ունենում կրոնավորների և հավատացյալների դեմ։ Օմբուդսմենի զեկույցում կա՞ն մտահոգության արտահայտություններ։ Իհարկե ոչ»,- ասաց նա։

Իրավապաշտպանը կարծում է, որ օմբուդսմենը համարժեք քաղաքականություն չի իրականացնում երկրում ռեպրեսիվ քաղաքականության և քաղաքական ձերբակալությունների վերաբերյալ։

«Սա պայմանավորված է նրանով, որ մենք արդեն անցումային փուլում ենք ավտորիտարիզմից դեպի ավելի խիստ համակարգ ու երկրում բռնապետություն։ Արդյունքում միջազգային կազմակերպությունները Ադրբեջանին ավելացրել են ոչ ազատ երկրների ցանկում»,- ասել է Սաֆարովը։

Փաստաբան Էլչին Սադիգովը պաշտպանում է որպես քաղբանտարկյալ հայտնի բազմաթիվ մարդկանց, ինչպես նաև լրագրողների իրավունքները։ Տարվա ընթացքում նա բազմիցս դիմել է օմբուդսմենին։

«Օրենսդրության մեջ նույնպես բացեր կան։ Ինքը՝ օմբուդսմենը, չի կարող քննել բողոքները։ Հարցում է ուղարկում հայտնի մարմնին՝ օրենքի խախտման մասին տեղեկատվություն տրամադրելու համար: Այդ մարմինը տեղեկանքի տեսքով որոշակի պատասխան է տալիս նաեւ օմբուդսմենին։ Օմբուդսմենը մեզ ուղղակի ուղարկում է այն մարմնի պատասխանը, որից մենք բողոքել ենք»,- ասաց փաստաբան Թուրանան։

Սադիգովի խոսքով, օմբուդսմենի Ազգային կանխարգելիչ խումբը մի քանի անգամ հանդիպել է կալանավորված լրագրողների հետ։

«Նրանք հանդիպել են և՛ Ուլվի Հասանլիին, և՛ Սեւինջ Վագըֆգիզիին։ Այն ժամանակ արգելքներ կիրառվեցին հեռախոսային խոսակցությունների համար։ Բայց հանդիպման արդյունքում խնդիրը չլուծվեց»։

Փաստաբանը նաև ասաց, որ օմբուդսմենը մնում է միակ ատյանը, որին կդիմեն։

«Նրանք դեռ կարող են օգնել որոշ թեթև հարցերում»,- ասել է Էլչին Սադիգովը։