Քաղբանտարկյալ, տնտեսագետ-պրոֆեսոր Գուբադ Իբադօղլուն կալանավորված է կալանավայրում 2023 թվականի հուլիսի 23-ից։ Այս ընթացքում նրա ազատազրկման ժամկետը երկու անգամ երկարացվել է։ Բանտարկյալի եղբայրը՝ Գալիբ Թոգրուլը Turan-ին հայտնել է, որ հետաքննություն չի իրականացվում, իսկ ծանր հիվանդություն ունեցող տնտեսագետը կալանավորվում է առանց պատճառի։
Նույն իրավիճակն է նաև AbzasMedia-ի, Toplum TV-ի և այլ լրատվամիջոցների լրագրողների, որոնց ձերբակալությունն ու հետաքննությունը քաղաքական դրդապատճառներ են ունեցել կալանավայրում։ Կալանավորման ժամկետները երկարացվում են, հետաքննություններ չեն իրականացվում կամ գործընթացը դանդաղ է ընթանում։ Տասնյակ մարդիկ, որոնց մեղքն ապացուցված չէ, բանտում են։
Փաստաբան թեկնածու Սաֆարովը Turan-ի թղթակցի հետ զրույցում ժամանակին հարց է համարել գործակալության հարցը՝ նախնական կալանքը անմեղ մարդկանց պատժելու բանտի վերածելու հնարավորության մասին։ Ուրիշ ինչպե՞ս կարելի է բացատրել «քննչական շրջանում» ազատազրկման ժամկետների կրկնակի երկարաձգումը, երբ քննչական գործողություններ չեն իրականացվում՝ չնայած հետաքննության տակ գտնվողների ծանր հիվանդություններին։
«Օրենքը պահանջում է, որ հետաքննությունն արագ իրականացվի, տեղավորվի նախնական ազատազրկման ժամկետի մեջ՝ 2-4 ամիս։ Ազատազրկման ժամկետի երկարաձգումը թույլատրվում է լուրջ պատճառների առկայության դեպքում։ Օրենքը նախատեսում է, որ քննիչները պետք է մեղադրյալին կալանավորելուց առաջ հավաքեն մեղադրյալի մեղքի բավարար ապացույցներ։ Հակառակ դեպքում քաղաքացուն չի կարող զրկել ազատությունից։
Ադրբեջանում քննիչներն ու դատախազները գիշեր-ցերեկ պայքարում են նախնական մեկուսարանում պահման ժամկետը բազմիցս երկարացնելու համար։ Քանի որ հորինվածքը հանցակազմի ապացույց չէ, տարբեր մեթոդներով ստիպում են մեղադրյալին խոստովանել, որ ինքը հանցագործ է, «վկաներ» են փնտրում, որպեսզի դատարանում նրան բնութագրեն որպես կեղծարար, խուլիգան, թմրավաճառ։ Նպատակը քաղաքական ակտիվիստին մեղքի ապացույցների բացակայության պայմաններում մեկուկես տարով զրկել ազատությունից։ Օրենքը թույլ է տալիս ազատազրկման ժամկետները երկարացնել առավելագույնը 18 ամսով։
Հետո սկսվում է երկար փորձություն, որը տեւում է առավելագույնը երեք տարի։ Արդյունքում դատավարության ավարտին անմեղ անձը ավելի քան չորս տարի անցկացնում է խցում և ազատ է արձակվում քրեական գործի բացակայության պատճառով։ Իշխանությունները կալանավայրերը դարձրել են ազատազրկման վայրեր նրանց համար, ովքեր իրենց ակտիվությամբ սպառնում են իրենց։ Կան հարյուրավոր նման դեպքեր. կան PFLP-ի ակտիվիստներ, կրոնական ակտիվիստներ և լրագրողներ, որոնք անհետ կորել են՝ սպասելով դատավարությանը կալանավայրերում»,- ասել է թեկնածու Սաֆարլին:
Փաստաբանի խոսքով՝ պրոֆեսիոնալ քննիչները քրեական գործի քննությունը կարող են ավարտել 2-3 ամսում։ Նրա գործընկերները տենչում են խորհրդային ժամանակաշրջանը, երբ օրենքով սահմանված էր քննչական գործողությունների համար առավելագույնը 2 ամիս ժամկետ։ Հազվագյուտ դեպքերում, երբ մեծ թվով վկաների հարցաքննելու անհրաժեշտության պատճառով քննիչների ծանրաբեռնվածությունը չափազանց մեծ էր, դատախազությունը քննիչի միջնորդությունները ստուգելուց հետո կարող էր կալանքի ժամկետը երկարացնել ևս 2 ամսով։
Ն.Սաֆարովը չի հավատում, որ Ադրբեջանում իրավական համակարգի բարեփոխումների շրջանակներում հետաքննության դժվարության պատրվակով կմերժվի ազատությունից զրկելու ժամկետի կրկնակի երկարաձգումը։ «Ընդհակառակը, օրենսդիրները թույլ են տվել երկարաձգել քննչական գործողությունների ժամկետը՝ իրավական համակարգի բարեփոխման պատրվակով։ Մտավախություն ունեմ, որ քննության համար առավելագույնը մեկուկես տարի ազատազրկման ժամկետը կվերացնեն ու անորոշ կդարձնեն։ Ներկայիս կառավարությունում բարեփոխումները կարող են լինել միայն ռեակցիոն»,- հավելեց փաստաբան թեկնածու Սաֆարլին։
