Միլի Մեջլիսի (Ադրբեջանի խորհրդարան) պատգամավոր Ռասիմ Մուսաբեովը Խանքենդիում Ռուսաստանի հյուպատոսություն բացելու առաջարկը «փորձնական միջոց» է անվանել։ Օրերս Դաշնային խորհրդի միջազգային հարցերով կոմիտեի ղեկավար Գրիգորի Կարասիի առաջարկը զարմացրել է Մուսաբեևին, ինչը ցույց է տալիս, որ Ռուսաստանի դիվանագիտական շրջանակներում այդ մտադրությունը լայնորեն չի քննարկվել։
Facebook-ում իր գրառման մեջ Մուսաբեովն ասել է, որ զարմացած է ռուսական կողմի անսպասելի քայլից՝ կապված Խանքենդիում գլխավոր հյուպատոսության բացման հետ։ «Ես չգիտեի, որ Ռուսաստանի Դաշնությունը նման մտադրություն ուներ»,- գրել է նա։ Բաքվում Միլի Մեջլիսի պատվիրակության հետ հանդիպմանը Կարասինը խոսել է 2024 թվականին Խանքենդիում հյուպատոսություն բացելու Ռուսաստանի արտաքին գործերի նախարարության պլանների մասին և դա հիմնավորել է նրանով, որ «փոխադարձ հյուպատոսական ծառայությունների հետ կապված անհավասարությունը կ վերացնել»։
Մուսաբաովը կասկածի տակ է դրել հյուպատոսության գոյության հավասարակշռությունն ապահովելու համար նման հյուպատոսության ստեղծման անհրաժեշտությունը։ «Ուղղակի խելամիտ չի թվում բացել գլխավոր հյուպատոսությունը՝ անհամաչափությունը վերացնելու համար»,- ասաց նա։
«Գրիգորի Կարասինը շատ փորձառու դիվանագետ է և ղեկավար պաշտոններ է զբաղեցրել Ռուսաստանի արտաքին գործերի նախարարությունում։ Սակայն Խանքենդիում գլխավոր հյուպատոսության մասին նրա հայտարարությունը չպետք է պաշտոնապես ընդունվի։ Սա ավելի հետազոտական է»,- պարզաբանել է Մուսաբեովը։ Նա ընդգծել է, որ Ադրբեջանի դիրքորոշումը կորոշվի այն բանից հետո, երբ ՌԴ ԱԳՆ-ն պաշտոնապես կներկայացնի համապատասխան առաջարկը։
Նման առաջարկից հետո Մուսաբաովը հայտարարեց ապագա դիվանագիտական պրակտիկայի մասին՝ հանդիպումներ, բանակցություններ և դիվանագետների նամակագրություն՝ գնահատելու Խանքենդիում հյուպատոսություն բացելու իրագործելիությունն ու նպատակահարմարությունը։ Գլխավոր հյուպատոսի ժամանակի, վայրի և նշանակման վերաբերյալ որոշում կայացնելուց առաջ անհրաժեշտ է սկզբունքային համաձայնություն։
Ռուսաստանում ադրբեջանական մեծ բնակչությանը սպասարկելու համար Ադրբեջանն այժմ Ռուսաստանում ունի երկու հյուպատոսություն՝ Սանկտ Պետերբուրգում և Եկատերինբուրգում։ Ի հակադրություն, Ադրբեջանը փոքր երկիր է, և նրա հյուպատոսական ծառայությունները արդյունավետորեն կառավարվում են Բաքվից։
Մուսաբեյովը նշել է Խանքենդիում ռուսական խաղաղապահ ուժերի դուրսբերումից հետո ստեղծված եզակի իրավիճակը։ «Խանքենդիում և նրա շրջակայքում ռուս զինծառայողներ կամ նրանց ընտանիքի անդամներ չկան։ Մուտքը սահմանափակված է և կարգավորվում։ Ադրբեջանի քաղաքացիները վերադառնում են. Այնտեղ ռուսական ընկերություններ չկան, օդային ու երկաթուղային կապերը դեռ չեն վերականգնվել։ Հայտնի չէ, թե այստեղ ինչ հյուպատոսական գործունեություն է մտադիր իրականացնել ՌԴ արտաքին քաղաքականության վարչությունը»,- ասաց նա։
Իր կարծիքը հայտնելով ստեղծված իրավիճակի մասին՝ Մուսաբաովը նշել է, որ ծագումով ղարաբաղցի հայերի մեծ մասը ներկայումս բնակվում է Ռուսաստանում։ «Եթե Խանքենդիում ՌԴ հյուպատոսությունը մտադիր է նպաստել նրանց այցին Ղարաբաղ՝ որպես Ռուսաստանի քաղաքացիներ, ապա վաղ է։ Հայտնի պատճառներով արգելված է ազգությամբ հայ անձանց մուտքն Ադրբեջան։ Այս քաղաքականությունը դժվար թե փոխվի, քանի դեռ Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև խաղաղ պայմանագիր չի կնքվել, իսկ հյուպատոսությունը կմնա անգործ»,- մեկնաբանեց նա։
Առայժմ Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարարությունը չի հայտնել իր պաշտոնական դիրքորոշումը Կարասինի առաջարկի վերաբերյալ։ Մինչ դիվանագիտական քննարկումները շարունակվում են, Խանքենդիում Ռուսաստանի հյուպատոսության բացման արդյունքները մնում են անորոշ՝ արտացոլելով տարածաշրջանային քաղաքականության բարդությունը և միջազգային հարաբերությունների փխրուն հավասարակշռությունը Հարավային Կովկասում։
