«Ադրբեջանը պետք է դադարեցնի լրագրողներին վախեցնելու մարտավարությունը».
Ադրբեջանի իշխանությունները շարունակում են բռնաճնշումները երկրում մնացած մի քանի անկախ լրատվամիջոցների նկատմամբ։
Այս բռնաճնշումների շրջանակում վերջին շաբաթների ընթացքում բանտարկված 11 լրագրողների ազատազրկման ժամկետները երկարացվել են մինչև դատավարությունը։
Այս մասին ասվում է Նյու Յորքում տեղակայված Լրագրողների պաշտպանության կոմիտեի (CPJ) հայտարարության մեջ։
CPJ-ն հայտնում է, որ լրագրողները չորս անկախ գործակալությունների 13 լրատվամիջոցների աշխատակիցներից են, որոնք նոյեմբերից մեղադրվում են արժույթի մաքսանենգության մեջ՝ կապված արևմտյան դոնորներից ֆինանսավորում ստանալու հետ:
CPJ-ն այս հայտարարությունն արել է այն ժամանակ, երբ Ադրբեջանի և Արևմուտքի հարաբերությունները անկում են ապրում, քանի որ երկիրը պատրաստվում է նոյեմբերին ընդունել COP29 կլիմայական համաժողովը:
Նյու Յորքում CPJ-ի ծրագրերի տնօրեն Կառլոս Մարտինես դե լա Սերնան ասաց, որ Ադրբեջանը պետք է դադարեցնի լրագրողներին լռեցնելու և վախեցնելու մարտավարությունը ձերբակալություններով և ճանապարհորդությունների արգելքով.
«Իշխանությունները պետք է հանեն իրենց գործողությունների վերաբերյալ բոլոր մեղադրանքներն ու սահմանափակումները և անհապաղ ազատ արձակեն դեռևս բանտում գտնվողներին»։
Այս լրագրողների ազատազրկման ժամկետները երկարացվել են.
- Հետաքննող լրագրող Հաֆիզ Բաբալիի ազատազրկման ժամկետը հուլիսի 9-ին երկարացվել է 2 ամսով մեկ շաբաթով;
- «Թոփլում TV»-ի տեսախմբագիր Մուշֆիք Ջաբբարի ազատազրկման ժամկետը հուլիսի 4-ին երկարացվել է երեք ամսով.
- «Թոփլում TV»-ի հիմնադիր Ալասգար Մամեդլիի ազատազրկման ժամկետը հուլիսի 3-ին երկարացվել է 3 ամսով.
- «13-րդ ալիք»-ի տնօրեն Ազիզ Օրուջովի ազատազրկման ժամկետը հունիսի 25-ին երկարացվել է 3 ամսով.
- «Կանալ 13»-ի լրագրող Շամո Էմինովի ազատազրկման ժամկետը հունիսի 25-ին երկարացվել է 3 ամսով.
- «meclis.info»-ի հիմնադիր Իմրան Ալիևի ազատազրկման ժամկետը հունիսի 13-ին երկարացվել է 2 ամսով.
- Հունիսի 12-ին «Աբզաս Մեդիա»-ի տնօրեն Ուլվի Հասանլիի, գլխավոր խմբագիր Սևինջ Վագիֆքիզիի և ծրագրի ղեկավար Մուհամմադ Կեկալովի ազատազրկման ժամկետը երկարացվել է 3 ամսով.
- «Աբզաս Մեդիա»-ի լրագրող Նարգիզ Աբսալամովայի ազատազրկման ժամկետը հունիսի 11-ին երկարացվել է 3 ամսով.
- «Աբզաս Մեդիա»-ի լրագրող Էլնարա Գասիմովայի ազատազրկման ժամկետը հունիսի 10-ին երկարացվել է երկու ամսով։
CPJ-ն նշում է, որ իշխանությունները մերժել են Ալասգար Մամեդլիին տնային կալանքի տակ պահելու բազմաթիվ դիմումներ, որպեսզի նա կարողանա հետագա թեստեր անցնել վահանաձև գեղձի քաղցկեղի կասկածանքով: ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների խորհրդին բողոք է ներկայացվել այն բանից հետո, երբ նրա հարազատները հայտնել են, որ նա բանտում թերի բուժզննում է անցել։
«Թոփլում TV»-ի լրագրողներ Ֆարիդ Իսմայիլովը և Էլմիր Աբբասովն ազատ են արձակվել՝ մինչև դատավարությունը երկրից դուրս գալու արգելքով։
Ադրբեջանի ՔՕ 206.3.2 հոդվածով մեղավոր ճանաչված բոլոր լրագրողներին սպառնում է մինչև 8 տարվա ազատազրկում։ Ադրբեջանի օրենսդրությունը պահանջում է պաշտոնական հաստատում օտարերկրյա դրամաշնորհների համար, ինչը սովորաբար մերժվում է, մինչդեռ իշխանությունները ճնշում են գովազդատուներին՝ սահմանափակելու տեղական ֆինանսավորման աղբյուրները»:.
CPJ-ն հայտնում է, որ հուլիսի 5-ին «Թոփլում TV»-ի գործով որպես վկա հարցաքննվել է «Argument.az» անկախ լրատվական կայքի ղեկավար, «Թոփլում TV»-ի նախկին աշխատակից Շամշադ Աղան։ Հարցաքննության ժամանակ նրան ասել են, որ նա գտնվում է մուտքի արգելքի տակ։ CPJ-ն հետաքննում է այն հաղորդումները, որ առնվազն 20 այլ լրագրողների նույնպես կարող է արգելվել լքել երկիրը, իսկ ոմանց բանկային հաշիվները կարող են սառեցվել:
«Փետրվարին 5-րդ անգամ անընդմեջ ընտրված Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը մերժեց ձերբակալությունների քննադատությունը և ասաց, որ Ադրբեջանը «պետք է պաշտպանի լրատվամիջոցների միջավայրը արտաքին բացասական ազդեցություններից» և լրատվամիջոցների ներկայացուցիչներից, ովքեր «անօրինական կերպով ստացել են օտարերկրյա ֆինանսավորում»։ «ձերբակալվել են։.
CPJ-ն էլեկտրոնային փոստով դիմել է Ներքին գործերի նախարարությանը՝ նախաքննության ժամկետի երկարաձգման և ճանապարհորդության արգելքների, իսկ Քրեակատարողական ծառայությանը՝ Ալասգար Մամեդլիի բժշկական զննության վերաբերյալ մեկնաբանություն ստանալու համար, սակայն պատասխան չի ստացել:
2023 թվականի նոյեմբերից Ադրբեջանում ձերբակալվել է մինչև 20 լրագրող և սոցիալական ակտիվիստ։
Ի սկզբանե ձերբակալությունները կապված էին «ԱբզասՄեդիայի» գործի հետ։ Այդ դեպքում կալանավորվել են կայքի տնօրեն Ուլվի Հասանլին, աշխատակից Մահամմադ Կեկալովը և գլխավոր խմբագիր Սեւինջ Վագիֆքիզին։ Ավելի ուշ այս գործի հետ կապված ձերբակալությունները շարունակվեցին լրագրողներ Հաֆիզ Բաբալիի, Նարգիզ Աբսալամովայի և Էլնարա Գասիմովայի հետ։ Ներկայումս նրանց ազատազրկման ժամկետները ավելացվել են։ Այդ անձինք մեղադրվում են մաքսանենգության մեջ։ Բայց մեղադրանքի հետ համաձայն չեն, դա բացատրում են մասնագիտական գործունեությամբ ու քաղաքական պատվերով։
Ավելի ուշ ձերբակալությունները շարունակվեցին Toplum TV-ի գործով։ Այս տարվա մարտի 6-ին ոստիկանությունը խուզարկել է «Թոպլում ԹիՎի» ինտերնետային հեռուստաալիքը և փակել հեռուստաալիքի գրասենյակը։ Ձերբակալվել են հեռուստաալիքի հիմնադիր Ալասգար Մամեդլին և մի քանի հոգի։
Ըստ տեղական իրավապաշտպան կազմակերպությունների պատրաստած ցուցակների՝ ներկայումս Ադրբեջանի բանտերում կա 250-300 քաղբանտարկյալ։ Իրենց հայտարարություններում պաշտոնյաներն ասում են, որ երկրում ոչ ոք չի ձերբակալվել զուտ մասնագիտական գործունեության կամ քաղաքական հողի վրա։
