Չնայած Ադրբեջանը բարեփոխումներ է իրականացրել, սակայն ներդրումային միջավայրը մնում է բարդ

ԱՄՆ Պետքարտուղարություն 2024 – Ներդրումային կլիմա Հաշվետվություն տարածվել

Զեկույցի Ադրբեջանին վերաբերող հատվածում ասվում է, որ թեև Ադրբեջանի կառավարությունը փորձում է ներգրավել օտարերկրյա ներդրումներ և բարեփոխումներ է իրականացրել իր տնտեսությունը դիվերսիֆիկացնելու և մրցութային գործընթացում որոշակի թափանցիկություն ապահովելու համար, այս երկրում ներդրումային միջավայրը մնում է բարդ։

«Ադրբեջանի տնտեսությունը մեծապես կախված է նավթի և գազի արդյունահանումից, որը կազմում է արտահանման եկամուտների մոտ 90 տոկոսը և պետական ​​բյուջեի կեսից ավելին: 2023 թվականին Ադրբեջանի տնտեսությունն աճել է 1,1 տոկոսով, իսկ Ադրբեջանի սպառողական գների ինդեքսը տարեկան կտրվածքով աճել է 8,8 տոկոսով։ Երկրի էկոնոմիկայի նախարարության կանխատեսմամբ՝ 2024 թվականին տարեկան գնաճը կկազմի 5,3 տոկոս, իսկ 2025 թվականին՝ 4,9 տոկոս»,- նշվում է զեկույցում։

Զեկույցում նշվում է, որ 2022 թվականի հունիսին Ադրբեջանը և Եվրահանձնաժողովը փոխըմբռնման հուշագիր են ստորագրել՝ մինչև 2027 թվականը Ադրբեջանից Եվրոպա գազի արտահանումը կրկնապատկելու համար։

«Մինչև 2027 թվականը Ադրբեջանը նախատեսում է Անդրադրիատիկ գազատարով (TAP) գազափոխադրումները հասցնել տարեկան 20 միլիարդ խորանարդ մետրի։ Ադրբեջանը 2023 թվականին Եվրոպա է մատակարարել 11,8 միլիարդ խորանարդ մետր գազ։ Եվրոպան ստանում է Ադրբեջանի գազի արտահանման գրեթե կեսը։ Թեև նավթի և գազի ոլորտը պատմականորեն ներգրավել է օտարերկրյա ներդրումների ամենամեծ բաժինը, Ադրբեջանի կառավարությունը տնտեսությունը դիվերսիֆիկացնելու համար թիրախավորել է չորս ոչ նավթային ոլորտներ՝ գյուղատնտեսություն, զբոսաշրջություն, տեղեկատվական և հաղորդակցական տեխնոլոգիաներ (ՏՀՏ) և տրանսպորտ/լոգիստիկա: Ադրբեջանը մեծ ներուժ ունի ինչպես ցամաքային, այնպես էլ ծովային քամու և արևային էներգիայի զարգացման համար։ Ադրբեջանի կառավարությունը մտադիր է մինչև 2030 թվականը ապահովել վերականգնվող էներգիայի աղբյուրների էլեկտրաէներգիայի ընդհանուր տեղադրված հզորության 30 տոկոսը։ Հիմնական ուշադրությունը արևային, հողմային և հիդրոէլեկտրակայանների վրա է դրված, իսկ ծրագրի իրականացման գործում կարևոր դեր ունեն օտարերկրյա ներդրողները։

Ըստ զեկույցի՝ Ադրբեջանը 2023 թվականի հոկտեմբերին բացել է 230 մեգավատ հզորությամբ արևային էլեկտրակայանը և ակտիվորեն աշխատում է Կասպից ծովից դեպի Եվրոպա կանաչ էներգետիկ միջանցքի ստեղծման ուղղությամբ։

«Վերականգնվող էներգիայի ոլորտում մրցակցությունը կարող է հանգեցնել դրական տեղաշարժերի, ներառյալ ներդրումների, նորարարության և սոցիալ-տնտեսական օգուտների ավելացումը»:

Պետդեպարտամենտը հիշեցնում է, որ 2024 թվականի նոյեմբերին Ադրբեջանը կհյուրընկալի ՄԱԿ-ի Կլիմայի փոփոխության կոնֆերանսը կամ ՄԱՓՇԿ-ի Կողմերի համաժողովը (COP29):

«Դա հնարավորություն է տալիս ցուցադրելու այս երկրի առաջատարությունը վերականգնվող էներգիայի և կլիմայի փոփոխության ոլորտում»։

Զեկույցում նշվում է, որ ԵՄ-ն, Ադրբեջանի կառավարությունը և երրորդ կողմի վերլուծաբաններն ակնկալում են, որ Ադրբեջանը կշարունակի օգտագործել իր աշխարհագրորեն նշանակալի դիրքը Արևելք-Արևմուտք անդրկասպյան միջազգային տրանսպորտային երթուղու վրա, որը հայտնի է որպես Միջին միջանցք՝ այլընտրանքային առևտրային ուղի, որը շրջանցում է Ռուսաստանը։ .

«Միջին միջանցքը կապում է Չինաստանի և Եվրամիության կոնտեյներային երկաթուղային բեռնափոխադրումների ցանցերը Կենտրոնական Ասիայի, Կովկասի, Թուրքիայի և Արևելյան Եվրոպայի միջոցով։ «Ադրբեջանը ներդրումներ է կատարում իր երկաթուղային համակարգում և ընդլայնել է իր նավահանգստային հնարավորությունները՝ բեռնափոխադրումների ավելացման համար»:

Միևնույն ժամանակ, փաստաթղթում ասվում է, որ դիվերսիֆիկացված և մրցունակ մասնավոր հատված ստեղծելու համար անհրաժեշտ կառուցվածքային բարեփոխումներում առաջընթացը դանդաղ է ընթանում, և կոռուպցիան շարունակում է մնալ Ադրբեջանում գործող ընկերությունների հիմնական խնդիրը:

«Տնտեսության մեջ գերակշռում է կառավարության հետ կապված հոլդինգային ընկերությունների փոքր խումբը։ Թեև մտավոր սեփականության իրավունքների կիրարկումը և արդյունաբերական ենթակառուցվածքները բարելավվել են, իրական իրավիճակը այս ոլորտներում մնում է անբավարար, և առկա է դատական ​​թափանցիկության պակաս:

Ադրբեջանի օրենսդրության համաձայն՝ օտարերկրյա ներդրումներն ունեն լիարժեք և անվերապահ իրավական պաշտպանություն և չեն կարող պետականացվել կամ յուրացվել, բացառությամբ հատուկ դեպքերի։ Մասնավոր սուբյեկտները կարող են ազատորեն ստեղծել, ձեռք բերել և տնօրինել իրենց սեփական բիզնես սուբյեկտները: «Օտարերկրյա քաղաքացիները, կազմակերպությունները, ձեռնարկությունները կարող են հողատարածքներ վարձակալել, բայց չունեն սեփականության իրավունք»։

Զեկույցում նշվում է, որ Ադրբեջանի կառավարությունը հատուկ խտրականություն չի դրել ԱՄՆ անհատների կամ կազմակերպությունների նկատմամբ ապօրինի օտարման միջոցով, թեև անշարժ գույքի ոլորտում ԱՄՆ քաղաքացիները որոշ դեպքերում նշել են տեղական իշխանությունների կողմից օտարումը:

«ԱՄՆ-Ադրբեջան երկկողմանի ներդրումային պայմանագիրը (BIT) թույլ է տալիս ԱՄՆ ներդրողներին դիմել ներդրումային վեճերի կարգավորման համար՝ օգտագործելով Ներդրումային վեճերի կարգավորման միջազգային կենտրոնը (ICSID): Միջին ժամանակը, որը պահանջվում է ներպետական ​​դատարանների միջոցով միջազգային բիզնես վեճերը լուծելու կամ վեճերի այլընտրանքային լուծման համար, շատ տարբեր է»,- նշվում է զեկույցում։

Պետդեպարտամենտը հայտնում է, որ Ադրբեջանի կառավարությունը 2021-2023 թվականներին Ղարաբաղի վերականգնման համար պետական ​​բյուջեից հատկացրել է 12 մլրդ մանաթ (7,1 մլրդ դոլար):

«Ադրբեջանի 2024 թվականի բյուջեով լրացուցիչ 4 միլիարդ մանաթ (2,4 միլիարդ դոլար) կհատկացվի այդ տարածքների վերականգնմանն ու վերակառուցմանը։ Ադրբեջանը կօգտագործի այդ միջոցները ճանապարհների, երկաթուղու, էլեկտրաէներգիայի, գազի, ջրի, կապի ենթակառուցվածքները վերականգնելու, ինչպես նաև կրթության և առողջապահության ոլորտներում ներդրումներ կատարելու, մշակութային և պատմական հուշարձանների վերականգնման համար: Ադրբեջանի կառավարությունը նույնպես կանաչ էներգետիկայի նախագծեր է իրականացնում այս տարածաշրջանում։ Վերակառուցման համար նախատեսված հատուկ բյուջետային հատկացումների շարունակականությանը զուգընթաց, առաջիկա տարիներին նախատեսվում է վերակառուցման աշխատանքները»,- ասված է զեկույցում։

Ամերիկայի ձայն