Հասարակության մեջ տեղի ունեցող իրադարձությունները շարունակվում են երկու ուղղություններով. Մեկն այն է, ինչ մարդիկ ապրում են իրական կյանքում, մյուսն այն է, ինչ տեղի է ունենում վիրտուալ տարածքում: Շատ դեպքերում սոցիալական ցանցերում տարածված տեղեկատվությունը դառնում է այն «հավաստի աղբյուրը», որին հղում են անում մարդիկ։ Մի խոսքով, նոր տեխնոլոգիաները դարձել են մեր կյանքի կարևոր հատկանիշը։
Սոցիալական ցանցերում մարդիկ խոսում են միմյանց հետ, հաղորդագրություններ ուղարկում «Whatsapp» ստատուսներով և «TikTok» տեսանյութերը համարում են օրվա կարևոր լրատվական բազա։ Այս պահին իրական կյանքը շարունակում է կենտրոնանալ սոցիալական խնդիրների վրա:
Մարդիկ անհամբեր սպասում են հունվարի 5-ին, երբ կվերականգնվի գազի սահմանաչափը։ Ինչ իմաստություն էլ լինի, գազ արտադրող և արտահանող երկիրը իր քաղաքացիներին դեմ առ դեմ է դնում գազային սահմանափակումների խոշտանգումների։
Օրվա ընթացքում որքան շատ եք գնում շուկա, այնքան պարենային ապրանքների գները բարձրանում են։ Նոր տարվա առաջին օրերին, սոցիալական այսքան խնդիրների ֆոնին, միակ բանը, որ գունեղ է երևում, Զեյնաբ Խանլարովայի դեմ սոցիալական ցանցերում քաղաքացիների լարվածությունն է։ Կողմնակիցներն ու հակառակորդները չեն ցանկանում որևէ բանի հետ փոխզիջման գնալ։ Մասնագետները նման ագրեսիան անվանում են լինչի հոգեբանություն։
Նշենք, որ ամեն տարի սոցիալական ցանցերում օգտատերերի թիվն ավելանում է մոտ 10 տոկոսով։ Իհարկե, այս գլոբալ հարթակներում տարբեր մշակույթների ավելի շատ մարդկանց ներկայությունը բազմաթիվ խնդիրներ է ստեղծում սոցիալական մեդիայում: Այդ խնդիրներից մեկն էլ այն է, որ սոցիալական ցանցերում օրեցօր տարածվում է «լինչի մշակույթը»։ Սոցիալական լրատվամիջոցների օգտագործման ավելացման արդյունքում այն փաստը, որ մարդիկ ավելի շատ մարդկանց կյանքին ականատես են լինում սոցիալական ցանցերում, խանդը և ոչ լիարժեքության զգացումը խթանում են այս «լինչի մշակույթը»:
Վիրտուալ տարածքը, որը երբեմն հակասում է իրական կյանքին, հանգեցնում է բազմաթիվ խնդիրների մարդու հոգեբանության մեջ։ Մարդիկ կախվածություն ունեն հեռախոսից. Տերմինաբանական ցուցանիշներով սա կոչվում է մոնոֆոբիա։ Նրանք, ովքեր պաշտպանում են այն գաղափարը, որ նոր տեխնոլոգիաները ազդում են կյանքի յուրաքանչյուր բնագավառի վրա, կարող են չհամաձայնվել ինձ հետ: Բայց այս կախվածությունը իրականություն է դարձնում այն խնդիրները, որոնցից մենք բոլորս բողոքում ենք մեր առօրյա կյանքում: Եկեք նայենք այն օրինակներին, որոնցից բոլորը դժգոհում են։
Մետրոյից դուրս գալուց հետո ուզում ես շտապ ինչ-որ տեղ հասնել, իսկ կառամատույցի դիմաց երթևեկությունը դանդաղում է, որտեղ ուղևորների հոսք կա։ Երբ մի կերպ դուրս ես գալիս ամբոխից ու մոտենում «միջոցառման վայրին», ականատես ես լինում, թե ինչպես են մի խումբ մարդիկ անտարբեր քայլում, շրջապատից մեկուսացված, «էքստազի» վիճակում՝ հեռախոսները ձեռքին։ Նման իրավիճակներ կարելի է տեսնել ավտոբուսների սրահների նեղ միջանցքներում խրված, հեռախոսից կախված, մետրոյի վագոններում, երբ վագոնների դռները բացվում են, դրսի մարդիկ հարձակվում են մեքենաների վրա, մինչև ներսում գտնվողները դուրս գան…
Բոլոր ժամանակներում ավագ սերնդի բողոքը, թե «մեր ժամանակ այդպես չէր», երիտասարդությանը դուր չի եկել։ Ես հեռու եմ պնդելուց, որ «բոլոր մեկնաբանությունները վավեր են»։ Որովհետև մեր նախորդ սերնդի մեկնաբանությունները սկսվում էին «պատերազմ ու սով չես տեսել» բառերով ու ավարտվում երիտասարդության հուսահատությամբ։ Իսկ պատմությունը մեր սերնդին հարյուրապատիկ ավելի է տվել, քան մեծերը բողոքում էին։ Եթե նկատի ունենանք, որ 4-րդ դարում Սուրբ Ծնունդից առաջ հույն փիլիսոփաներից մեկը նշել է, որ «մեր երիտասարդությունը վատնված է», ապա կարող ենք եզրակացնել, որ սերունդների միջև միմյանց չսիրելու ավանդույթը կշարունակվի պատմության ընթացքում։
Վերադառնանք վերը նշված «լինչի մշակույթին»։
Ընդունված փաստ է, որ վարքագիծը վիրտուալ աշխարհում և իրական կյանքում կարող է տարբերվել միմյանցից։ Իրական կյանքում մենք ավելի շատ բացասական արտահայտություններ ենք գտնում այն մարդկանց մասին, ովքեր կարծես իրենց նորմալ են պահում: Շատ մարդիկ, ում հետ ես խոսել եմ, չափազանց բացասական են վերաբերվել այն մարդկանց, ովքեր կյանքում նորմալ են թվում: Սա կոչվում է նաև երկակի անհատականություն:
Մենք կարող ենք անզգույշ կերպով գրել նախադասություններ սոցիալական ցանցի բաժնետոմսերի տակ, որոնք երբեք չենք օգտագործի մեր ամենօրյա շփումներում և երկխոսություններում նորմալ պայմաններում, կամ թունավոր հաղորդագրություններ ուղարկել ընկերներին, ովքեր մեզ հետ չեն համաձայնում ակնարկներում:
Մարդիկ այնքան են զայրացած մեկի վրա, որ ուզում են կոշտ քննադատել նրան։ Շատ դեպքերում սոցցանցերի օգտատերերն ավելի շատ են հեռացվում հետաքննելուց, թե տվյալ անձը ինչ է արել այդ կոշտ արձագանքների թիրախը դառնալու համար: Այսինքն՝ բոլորի «ճշմարտությունը» կարծես բացարձակ ճշմարտություն է։ Մյուս խնդիրն այն է, որ մարդուն բռնում են որպես այս լարվածության ականատես, և եթե սոցցանց տերմինով գրենք, ապա պիտակավորվում է։
Փորձագետները կարող են լավագույնս բացատրել այս իրավիճակները: Միգուցե համակարգչի հետևում, հեռախոսի էկրանի դիմաց մարդիկ իրենց անհասանելի են համարում։ Այդ իսկ պատճառով ավելի տարածված են բացասական և ագրեսիվ վարքագիծը, ինչպիսիք են կոպիտ բառերի օգտագործումը, հայհոյանքը, պիտակավորումը և դատելը: Սոցցանցերում ատելության տարածումն ու «լինչի մշակույթի» զարգացումը սնվում են այս անանունությունից։
Սոցցանցից մի պահ լքած մարդիկ նորից ընկնում են սոցիալական խնդիրների ճիրաններում։ Գուցե մի օր տնտեսական վիճակը բարելավվի, սոցիալական խնդիրների կշիռը վերանա, բայց մարդկանց բնավորության սոցիալական էրոզիայից հասարակությանը հասցված վնասը հաղթահարելը շատ դժվար կլինի։
Ռասուլ Միրհաշիմլի
Gununsesi.info